Naslovna strana knjige J. P. Kovaljevskog, Nacionalna biblioteka Crne Gore „Đurđe Crnojević”
Kovaljevski, Jegor Petrovič (Ковалевский, Егор Петрович; Larošivka, Harkov, 1809 – Sankt Peterburg, 1868), ruski diplomata, direktor departmana Ministarstva inostranih djela Rusije, publicista. Završio je rudarski odsjek vojne akademije u Sankt Peterburgu. Radio je kao rudarski inženjer na Uralu. Vlada ga je 1838. angažovala za misiju u Crnoj Gori, sa zadatkom da ispita pretpostavku da oko sela Zlatica ima zlatne rude. Pored ovog zadatka, trebalo je i da prikupi osnovne podatke o geografskim osobenostima Crne Gore. U Crnoj Gori je boravio od maja do septembra 1838. godine. Bio je gost mitropolita → Petra II Petrovića Njegoša. Zapažanja o prilikama u Crnoj Gori saopštio je carskoj vladi u opširnom memorandumu. Početkom aprila 1852. ponovo je bio na → Cetinju, ovog puta sa zadatkom da podrži novog crnogorskog vladara – knjaza → Danila I Petrovića Njegoša, ali i da napravi izvještaj o političkim prilikama u zemlji i vladarevoj ličnosti. Izvještaj koji je Kovaljevski trebalo da dostavi vladi bio je od značaja za stav ruskog cara prema proglašenju Crne Gore za knjaževinu. Kovaljevski je i treći put boravio u Crnoj Gori – od januara do maja 1854. godine. Njegova misija, do koje je došlo u vrijeme Krimskog rata, imala je za cilj prikupljanje informacija o vojničkim i materijalnim mogućnostima Crne Gore za rat protiv Osmanskog carstva, ali i sprovođenje u djelo plana o opštem ustanku protiv osmanske vlasti. Ustanak je, prema planu Kovaljevskog, trebalo da predvode Crna Gora i Srbija. Nakon završetka Krimskog rata, Kovaljevski je imenovan za direktora Azijskog departmana Ministarstva inostranih djela (1856). Na toj dužnosti ostao je do 1861. godine. Autor je knjige Crna Gora i slovenske zemlje, koja je objavljena u Sankt Peterburgu 1872, a njeno crnogorsko izdanje pojavilo se 1999. godine.
Literatura: Crnogorsko-ruski odnosi 1711–1918, knj. 1, Podgorica – Moskva, 1992; P. A. Lavrov, Petar II Petrović Njegoš, vladika crnogorski i njegova literarna djelatnost, Podgorica, 2013; B. Pavićević, „Memorandum J. P. Kovaljevskog o Crnoj Gori 1838. godine”, Istorijski zapisi, 2, 1967; D. Vuksan, „Pisma Ozereckovskog, Kovaljevskog i Čevkina vladici Radu”, Spomenik SKA, LXXXI, 1935; R. Jovanović, „Misija J. P. Kovaljevskog u Crnoj Gori 1854. godine”, Istorijski zapisi, 1, 1968; J. P. Kovaljevski, Crna Gora i slovenske zemlje, Podgorica, 1999.
Ž. Andrijašević