Diplomatska služba Savezne Republike Jugoslavije. Diplomatska služba SRJ nije nastala kao sasvim nova institucija u organizacionom i tehničkom smislu, već je je dobrim dijelom proizašla kao nastavak diplomatske službe SFRJ (→ Diplomatska služba Demokratske Federativne Jugoslavije / Federativne Narodne Republike Jugoslavije / Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije). Ovo je u prvom redu bila posljedica političkog i pravnog stava tadašnjih rukovodstava Srbije i Crne Gore o kontinuitetu Jugoslavije kao savezne države. U procesu raspada SFRJ, koji otpočinje proglašenjem nezavisnosti Slovenije i Hrvatske (jun 1991) i završava se proglašenjem Ustava SRJ (april 1992), administracija dotadašnje jugoslovenske federacije nastavila je da funkcioniše na osnovu ranijih zakona i propisa, što se odnosilo i na SSIP u Beogradu, kao i na jugoslovensku diplomatsku mrežu (ambasade i konzulati). Najveći broj kadrova u diplomatiji SFRJ bio je iz Srbije i Crne Gore ili je bio srpskog ili crnogorskog porijekla, što je olakšalo održanje institucija i diplomatske mreže. Nakon ostavke posljednjeg saveznog sekretara za inostrane poslove (B. Lončar), Ministarstvo je prije proglašenja Ustava SRJ kao vršilac dužnosti nekoliko mjeseci vodio raniji zamjenik saveznog sekretara Milivoje Maksić (decembra 1991 – aprila 1992). U preambuli Ustava SRJ iz 1992. istaknuto je da se država temelji na „neprekinutom subjektivitetu Jugoslavije”, što se odnosilo i na njen međunarodni subjektivitet, kao i na međunarodne diplomatske i ugovorne odnose. Stav o međunarodnopravnom kontinuitetu „prethodne” Jugoslavije nije bio prihvaćen od strane dijela međunarodne zajednice, što je uticalo i na položaj diplomatskih predstavništava SRJ, posebno misija pri međunarodnim organizacijama, zbog suspenzije članstva SRJ u nekima od njih (npr. OUN, OEBS i dr.). Navedeni stavovi Savjeta bezbjednosti OUN i drugih međunarodnih tijela ne mogu se, međutim, sasvim odvojiti od serije ekonomskih i političkih sankcija prema SRJ. Dok je članstvo SRJ dobrim dijelom suspendovano u međunarodnim organizacijama, većina država u svijetu nastavila je da održava bilateralne diplomatske odnose sa SRJ (iako često u okviru režima tzv. diplomatskih sankcija, tj. na nivou otpravnika poslova i bez razmjene ambasadora i sl.), kao i da poštuje u komunikacijama sa SRJ ranije bilateralne ugovore zaključene u vrijeme SFRJ. Prema tome, SRJ u bilateralnim kontaktima nije bila priznavana izričitim aktima kao nova država i njenu državnost niko nije dovodio u pitanje, što je uticalo i na činjenicu da je dobar dio diplomatske mreže bivše SFRJ bez ikakvog prekida nastavio da funkcioniše, organizaciono i tehnički, kao diplomatska mreža SRJ. Odredbe Ustava SRJ iz 1992. predvidjele su nadležnost federacije, odnosno Savezne vlade i Savezne skupštine, odnosno predsjednika SRJ za utvrđivanje i vođenje spoljne politike (članovi 16, 77, 78, 96 i 99). S druge strane, Ustav je istovremeno u članu 7 predvidio da „republika članica, u okviru svoje nadležnosti, može održavati međunarodne odnose, osnivati sopstvena predstavništva u drugim državama i učlanjivati se u međunarodne organizacije (...) a može zaključivati i međunarodne sporazume, ali ne na štetu SRJ ili druge republike članice”. Ovakva formulacija je unijela element konfederalnosti u međunarodni nastup SRJ i njenih republika i tako dala osnov za argumentaciju o postojanju međunarodnog subjektiviteta republika – članica SRJ. Razlike u stavovima Srbije i Crne Gore, kada se radilo o vođenju spoljne politike, pokazale su se i u odnosu prema tadašnjim republičkim ministarstvima inostranih poslova. Srbija je 1995. ukinula svoje Ministarstvo spoljnih poslova, koje je pretvoreno u „sekretarijat” Vlade za odnose sa inostranstvom. S druge strane, Crna Gora je zadržala svoj MIP (sada → Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore), iskoristivši takođe pravo da osniva svoja posebna predstavništva u inostranstvu (→ Paradiplomatska predstavništva Crne Gore), koja ni statusno ni faktički nijesu činila dio mreže jugoslovenske diplomatije. Zakonodavni okvir spoljnopolitičkog djelovanja diplomatske službe, uključujući i interna akta SMIP-a, od 1992. najvećim dijelom bila su preuzeta iz perioda postojanja SFRJ („Zakon o vršenju inostranih poslova iz nadležnosti saveznih organa uprave i saveznih organizacija”, Sl. list SFRJ, br. 56/81). Najveći pravni pomak u stvaranju novog pravnog osnova diplomatske službe SRJ učinjen je usvajanjem Zakona o inostranim poslovima (Sl. list SRJ, br. 59/98 od 4. decembra 1998), kojim su uređeni: način obavljanja inostranih poslova iz nadležnosti SMIP-a i drugih saveznih ministarstava i saveznih organa i organizacija; međusobni odnosi tih organa u obavljanju inostranih poslova; položaj diplomatsko-konzularnih predstavništava SRJ u inostranstvu; ovlašćenja i odgovornost rukovodilaca tih predstavništava, kao i određena pitanja iz radnih odnosa zaposlenih u SMIP-u, koja proizlaze iz obavljanja inostranih poslova. U ovom relativno kratkom zakonu (29 članova), između ostalog, regulisana su pitanja kao što su: obavljanje specifičnih poslova od strane SMIP-a (član 4), nadležnosti i uslovi za postavljanje diplomatskih predstavnika u inostranstvu (ambasadori, generalni konzuli), diplomatska zvanja (član 16), načini prijema i rasporeda diplomatsko-konzularnih radnika u zemlji i inostranstvu (članovi 17–19), način prestanka radnog odnosa zaposlenih u SMIP-u. SRJ je tokom svog postojanja (1992–2003) prošla kroz različite političke faze, uključujući i promjene njenog međunarodnog položaja – od perioda sankcija i izolacije, preko faze popuštanja sankcija, a zatim direktnog vojnog sukoba sa zemljama NATO-a (1999), kao i posljednjeg perioda brzog izlaska iz međunarodne izolacije nakon promjene režima u Beogradu i demokratizacije od 2000. godine. Unutrašnja organizaciona struktura SMIP-a uglavnom je slijedila raniji uzor jugoslovenskog SSIP-a, odnosno sličnih ministarstava iz raznih zemalja, uz određene promjene i prilagođavanja: umjesto nekadašnjih funkcija zamjenika sekretara i dva podsekretara u SSIP-u, uvedene su funkcije zamjenika ministra i generalnog sekretara Ministarstva. Pojedinim sektorima u SMIP-u (bilateralni, multilateralni, konzularni) rukovodili su pomoćnici ministra, dok su razne prateće službe (personalna, finansijska, protokol, direkcija za analizu i planiranje, služba za međunarodne pravne poslove, služba bezbjednosti, arhiv) postale – ili prateće službe uz kabinet ministra, ili su stavljene pod nadležnost generalnog sekretara Ministarstva. Uz ovu strukturu, u SMIP-u je određeni broj visokih službenika bio raspoređivan na ad hoc osnovi. Diplomatski sastav, kao i mreža u inostranstvu SRJ, postepeno su smanjivani. Godine 1997. diplomatsku mrežu SRJ činilo je 78 ambasada, 20 generalnih konzulata, tri konzulata i pet misija pri međunarodnim organizacijama (Njujork, Ženeva, Brisel, Pariz i Beč). Nakon političkih promjena krajem 2000. i pada režima Slobodana Miloševića, došlo je do kadrovskih promjena u sastavu SMIP-a, iz kojeg je udaljeno oko 200 zaposlenih, koje je nova vlast smatrala bliskim sa prethodnim režimom, uz ukupno smanjenje zaposlenih za 13% (u periodu do sredine 2003). S druge strane, u diplomatsko-konzularnim predstavništvima u inostranstvu postavljen je jedan broj novih kadrova „po ugovoru” (na određeno vrijeme), uz priliv novih mladih kadrova (pripravnika) putem javnog konkursa. U toku trajanja SRJ, na položaju prvog čovjeka SMIP-a nalazilo se pet ličnosti, kao kadrovi predloženi od strane Srbije: Vladislav Jovanović (april 1992 – septembar 1992. i mart 1993 – avgust 1995), Ilija Đukić (septembar 1992 – mart 1993), Milan Milutinović (avgust 1995 – januar 1998), Živadin Jovanović (januar 1998 – novembar 2000) i Goran Svilanović (novembar 2000 – april 2004). Na funkciji zamjenika ministra u načelu su bili kadrovi predloženi od strane Crne Gore: → Radoslav Banjo Bulajić (1993–1998) i → Zoran Novaković (1998–2001).