Trajne zajednice, zajednice ili stadijumi vegetacije kod kojih se početne ili prelazne zajednice ne mogu razviti u klimatogene zajednice zbog specifičnih geomorfoloških, pedoloških ili mikroklimatskih uslova. Na primjer, termofilna zajednica crnog graba → Ostrya carpinifolia Scop. i crnog jasena na krečnjačkim strmim padinama, na južnim ekspozicijama, na plitkim krečnjačkim crnicama, jeste trajni stadijum u području klimatogene zajednice hrasta kitnjaka i običnog graba, ili se nalazi u znatno višem pojasu šuma bukve. Neke od trajnih zajednica su i antropogeno uslovljene, kao što je to slučaj sa nekim livadama u planinskim područjima, koje se održavaju stalnim košenjem. Inače, čim bi košenje prestalo, razvile bi se, već prema prirodnim uslovima, različite šumske zajednice.

Lit.: Milorad M. Janković, Fitoekologija sa osnovama fitocenologije i pregledom vegetacije na Zemlji, Beograd, Naučna knjiga, 1979, str. 276–282. Slobodan Radonjić & Halil Markišić, Enciklopedijski leksikon ekologije i zaštite životne sredine, Nikšić, ITP „Kolo”, 1996, str. 429.

H. Markišić