Opožareni borovik na Kameniku

Sječa šume na Vojniku

Zauzimanje staništa – degradacija na Velikoj plaži

Degradacioni procesi u flori i vegetaciji Crne Gore, posljedica negativnih antropogenih uticaja. Poređenjem starih literaturnih podataka o distribuciji nekih biljaka u Crnoj Gori sa njihovom današnjom distribucijom, stiče se utisak da su mnoga staništa degradirana, a populacije biljaka smanjene. Balučka (→ Pancratium maritimum L.) je bilježena u okolini Budve i u → Boki Kotorskoj, dok danas raste samo na Velikoj ulcinjskoj plaži, a njena ostala staništa su degradirana urbanizacijom. Subpopulacije lincure (Gentiana lutea L. subsp. symphyandra (Murb.) Hayek) su nestale sa mnogih lokaliteta zbog prekomjernog sakupljanja. Vječnozelene šume koje su nekad bile dominantna vegetacija u primorskoj oblasti, pretvorene su u šikare, ili su sasvim uništene – u prošlosti su glavni uzroci degradacije ove vegetacije bili stočarstvo i razvoj poljoprivrede, u današnje vrijeme razvoj turizma. Posljednjih godina su kao najveća prijetnja flori i vegetaciji u Crnoj Gori prepoznati: turizam i za njega vezana urbanizacija, prekomjerna sječa šuma, požari, neadekvatno odlaganje otpada, invazivne vrste. Razvoj turizma najviše ugrožava biljni svijet Primorja, pri čemu su za ovu djelatnost vezani: postavljanje plažnog mobilijara i plažnih barova, izgradnja prilaznih puteva, stvaranje novih deponija otpada. Najveći negativan uticaj na biodiverzitet ima izgradnja hotelskih kompleksa i prateće infrastrukture, zbog toga što je ovo ireverzibilan proces degradacije – izgradnjom zauzeta staništa se više ne mogu vratiti. Prekomjerna sječa šuma je najizraženija u sjevernom, zapadnom i istočnom dijelu Crne Gore. Ova djelatnost devastira šumske ekosisteme, utiče na izvore, što za posljedicu ima i povećanu eroziju, posebno na strmim stranama, te gubitak izvora. Požari, neadekvatno odlaganje otpada i invazivne vrste, prijetnja su biljnom svijetu cijele države.

Lit.: Radomir Lakušić & Vukić Pulević, Biljne zajednice kao indikatori stepena degradiranosti čovjekove sredine na horizontalnom i vertikalnom profilu Crne Gore, Titograd, CANU, Naučni skupovi, 4 (2), 1978, str. 349–356. Vukić Pulević, Zaštita flore i vegetacije u Crnoj Gori, Prilozi, MANU – Odel. Biol. Med. Nauka, 3 (1), Skopje, 1982, str. 109–124. Danka Petrović (Ed.), Važna biljna staništa u Crnoj Gori, Podgorica, NVO Zelena Gora, 2009, str. 1–79. Vukić Pulević, Degradacija vegetacije u toponimiji Crne Gore, Lingua Montenegrina, 4, Cetinje, 2009, str. 69–84.

D. Caković