Vinova loza i vino u religijama, zastupljenost vinove loze i vina u politeizmu i monoteizmu. Na našim prostorima razlikujemo prvo postojanje politeističkih, a zatim monoteističkih religija u kojima vino ima mistično i sveto značenje, ali takođe i dualnu prirodu u zavisnosti od nivoa svijesti čovjeka kroz istoriju. Stari Grci imali su poslovicu „In vino veritas”, što u prevodu znači „U vinu je istina”. To se odnosi na onu istinu koju je bolje ne izreći, budući da previše vina odaje autentičnu ličnost onoga ko ga pije, kako kazuje dublje tumačenje ove latinske poslovice. Ukoliko bi s vinom postupali umjereno, bili bi bliži uzvišenoj svijesti, duhovnosti i mudrosti. Ako bi pretjerali, bili bi osioni, potpuno obuzeti dijelom životinjske prirode i tako necivilizovani postajali bi potpuna suprotnost božanskom. Time je vino jasan simbol ljudske civilizacije i značaja umjerenosti. Da bi izbjegli opijanje, Grci su ga miješali s vodom. Takvo razrijeđeno vino Rimljani su kasnije odbijali da koriste u sklopu svojih rituala. Dionis/Bahus (→ Dionis (Bahus — Oziris), dionizijski kult) je bog vina i vinogradarstva, plodnosti i simbol bahatog uživanja. Prema njegovom mitu, nastalo je pogrešno tumačenje vina kao otrova. Kasnije je bilo neizostavni dio bahanalija i orgija. Upravo se za boga Dionisa/Bahusa vezuje mit da je išao po svijetu i učio ljude gajenju vinove loze.

Vino je jedino piće kojem je pripisivano sveto značenje. Po biblijskom predanju, Noje je bio prvi čovjek koji se bavio poljoprivredom, uzgajao vinovu lozu i proizvodio vino. Kod Jevreja vino ima značajnu ulogu u proslavama praznika, kao i u ceremonijama sklapanja brakova, kao i bat i bar micvama (ceremonijama proglašenja punoljetstva kod djevojčica i dječaka). Tokom obreda, vinom se puni četrnaest malih šolja, a zatim se jedna po jedna ujedinjuje u kiddush pehar ovalnog oblika i uskog vrha. Na kraju, slavljenik recituje zahvalnosti i pije sjedinjeno vino. Vino je kod Jevreja služilo i u medicinske svrhe. U ranom hrišćanstvu vinova loza je bila simbol božjeg izabranog naroda. U Jevanđelju po Marku napominje se da je Bog vinogradar i da su njegova djeca dužna da obilaze njegov vinograd. Isus Hristos govori: „Ja sam loza”, i time sebi pridaje simboliku vinove loze. Vino je za obred svete tajne euharistije u pravoslavlju, uz hljeb, jedno od dva dominantno ključna elementa koja predstavljaju samu suštinu hrišćanstva. Ono je Hristova krv i vjernik se, konzumirajući ga pri pričešću, sjedinjuje s Bogom. Sveštenik obogaćuje hljeb i vino silom Svetog duha i pretvara ih u tijelo i krv Hristovu. Prema Novom zavjetu, Isus je na Tajnoj večeri, pružajući čašu vina, rekao: „Pijte iz nje svi, jer je ovo Krv Moja Novoga Zavjeta koja će se proliti za mnoge radi otpuštenja grijeha”. Hrišćanstvo zabranjuje robovanje vinu u smislu zloupotrebe, dok podržava umjerenost. U istočnoj Evropi postoje mnogi primjeri u kojima su se na istom posjedu istovremeno gradili manastiri i sadili vinogradi. U islamu vino ima potpuno suprotno tumačenje. Muhamed je jasno govorio da je čovjek koji ima bilo kakvog dodira s vinom proklet i da je vino sramno djelo sotoninih ruku. Ono je osnova svakog zla. To značenje je u islamu prošireno na sve vrste alkoholnih pića.