Motivi vinove loze i vina na nadgrobnim spomenicima, zastupljenost različitih motiva vinove loze i vina na nadgrobnim spomenicima. Na tlu današnje Crne Gore javljaju se u vrijeme kada ovaj prostor potpada pod rimsku vlast i kada počinju da prevladavaju rimski pogrebni običaji – u I vijeku n. e. Postoji više tipova rimskih nadgrobnih spomenika: cipusi, stele, titulusi, nadgrobni žrtvenici – are i rijetki primjerci sarkofaga. U Crnoj Gori pronađen je veći broj cipusa i stela sa motivima vinove loze, koji, sem direktne povezanosti sa kultom boga Dionisa (→ Dionis (Bahus – Oziris), dionizijski kult), simbolizuju i biljku koja je uvijek lisnata, čime se ukazuje na misterioznu snagu koja joj je davala život, a time i vječnost. Tako je vinova loza jedan od simbola života koji se nastavlja i nakon smrti, odnosno života koji se obnavlja. Motivi vinove loze na nadgrobnim spomenicima različito su prikazani. Oni često uokviruju natpisno polje ili isklesani lik pokojnika, odnosno prikaz ljudske figure. Motivi vinove loze odnose se i na Libera, italsko božanstvo, koje je s vremenom poistovjećeno sa Dionisom i koje je postalo bog vina i vinove loze. U Crnoj Gori pronađena je samo jedna ara posvećena Liberu, a nalazila se na Duklji. Na jednom cipusu iz Komina, na desnoj bočnoj strani, u edikuli sa stubovima i kapitelima, isklesan je reljef krilatog nagog Genija jeseni, s korpom grožđa na lijevom ramenu i sa grozdom i krivim voćarskim, odnosno vinogradarskim nožem u desnoj ruci. Ovaj motiv može se povezati sa bogom šuma Silvanom, čiji je jedan od atributa upravo voćarski nož, čime bi on, kao čuvar nepovredivosti groba, preuzeo funkciju Dionisa kao gospodara mrtvih. Natpisno polje uokvireno je trostrukom profilacijom i vinovom lozom sa grožđem, koja na dnu izvire iz kantarosa, a iznad natpisa se završava Herkulovim čvorom, čime funkciju čuvara pokojnika ima i Silvanov unuk Herkul. Na desnoj bočnoj strani jednog od cipusa iz Komina, u okviru s ornamentom lozice, nalazi se krilati Genije, sa spuštenom buktinjom u desnoj ruci, dok je natpisno polje uokvireno ornamentom lozice. Cipus od plavosivog krečnjaka nalazio se na groblju u selu Ljutići, kod Pljevalja. Prednja strana, s natpisnim poljem, sasvim je odbijena, dok je na lijevoj bočnoj strani, u okviru koji je ukrašen lozicom, isklesan Atis, bog pastira, u dugoj haljini, s trorogim šeširom i buktinjom oborenom nadolje. Atis se može dovesti u vezu sa navedenom predstavom Genija jeseni na cipusu iz Komina. Predstava Atisa posvjedočena je na još jednom spomeniku iz Komina. Cipus je izrađen od lokalnog krečnjaka i bogato je ornamentisan. Nekada se nalazio u dvorištu kasarne u Pljevljima. Na lijevoj i desnoj bočnoj strani, u trostruko profilisanom i nizom astragala uokvirenom polju, prikazani su krilati Atisi, koji u lijevoj spuštenoj ruci drže buktinju oivičenu plastičnom vriježom s lišćem i ribljom kosti. Natpisno polje, s okvirom od trostruke profilacije i astragala, na čeonoj strani okružuje lozica, koja na dnu izlazi iz stilizovane posude, a vrhovi joj se spajaju u Herkulovom čvoru. U porti Crkve Sv. Đorđa u Podgorici nalazi se stela od spuškog krečnjaka, sa natpisnim poljem udubljenim i oivičenim frizom s motivom vinove loze. Stela je iskorišćena kao pokrivač savremenog groba. Na titulusu, koji se nalazi u kotorskom lapidarijumu, kao postavljač se spominje vinogradar, što je rijetkost. Motivi vinove loze nalaze se na velikom broju nadgrobnih spomenika, koji su datirani u periodu I–IV vijeka n. e.