Uprava za zaštitu kulturnih dobara (UZKD), javna ustanova registrovana 2011. nakon reorganizacije Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti, osnovanog na Cetinju 1948. Kasnijim reorganizovanjem (1960) dolazi do razdvajanja Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture i Zavoda za zaštitu prirode, a posljednjom reorganizacijom iz 2011. Republički zavod za zaštitu spomenika kulture na Cetinju, Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture u Kotoru i Centar za arheološka istraživanja u Podgorici dijele se u UZKD i → Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, oboje na Cetinju. UZDK je nasljednik Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture (RZZSK) u domenu upravnih i strukovnih poslova na upravljanju i zaštiti kulturnih dobara. Sjedište UZKD nalazi se na Cetinju, a područna jedinica je u Kotoru. Rad UZKD organizovan je kroz: Sektor za uspostavljanje zaštite kulturnih dobara i Sektor za sprovođenje mjera zaštite kulturnih dobara, kao i Službu za opšte poslove i finansije. U skladu sa Zakonom o zaštiti kulturnih dobara i međunarodnim propisima, UZKD vrši poslove: istraživanja, proučavanja, dokumentovanja i evidentiranja kulturnih dobara; prikupljanja, stručne obrade i čuvanja dokumentacije o kulturnim dobrima; uspostavljanja prethodne zaštite predmeta, objekata, lokaliteta i područja i drugih materijalnih dobara za koje se osnovano vjeruje da imaju kulturnu vrijednost; utvrđivanja kulturne vrijednosti kulturnih dobara; utvrđivanja statusa i uspostavljanja trajne zaštite; kontinuiranog praćenja stanja kulturnih dobara i revalorizacije njihove kulturne vrijednosti; utvrđivanja razloga i donošenja rješenja o prestanku statusa kulturnog dobra; formiranja dosijea kulturnih dobara; uspostavljanja i vođenje registara kulturnih dobara u analognoj i elektronskoj formi; uspostavljanja i vođenja informacionog sistema kulturnih dobara i njegovo povezivanje sa drugim odgovarajućim informacionim sistemima; saradnje sa vlasnicima i držaocima kulturnih dobara i nevladinim organizacijama koje se bave zaštitom kulturnih dobara; postavljanja privremenog staraoca kulturnog dobra i dr. Kulturna dobra Crne Gore baštine tri mediteranske civilizacije: romansku, vizantijsku i osmansku, koje podrazumijevaju specijalistička znanja, istorijska, etnološka, umjetnička, graditeljska u svim tipovima, oblicima i vrstama ljudske djelatnosti. Centralni registar zaštićenih spomenika kulture Crne Gore uspostavljen je 1960. i UZKD vodi centralni registar svih registrovanih nepokretnih, pokretnih i nematerijalnih kulturnih dobara. Danas Crna Gora ima 1.385 nepokretnih kulturnih dobara, 605 pokretnih (zbirki), kao i 19 nematerijalnih kulturnih dobara. Te su brojke promjenljive, zavisno od stalne obrade, novih saznanja i otkrića. Međunarodne konvencije o zaštiti kulturnih dobara permanentno uspostavljaju i usavršavaju kriterijume valorizacije i zaštite. Na Listi svjetske baštine UNESCO-a upisana su tri dobra: Prirodno i kulturno istorijsko područje Kotora; Stećci –srednjovjekovni nadgrobni spomenici (zajedno sa Bosnom i Hercegovinom, Srbijom i Hrvatskom) i Venecijanska utvrđenja u Crnoj Gori, Hrvatskoj i Albaniji od XV do XVII v. RZZSK je objavljivao stručno-naučni časopis → Starine Crne Gore (1963–1978), u kojem su publikovani tekstovi posvećeni istraživanjima, valorizaciji i zaštiti kulturnog nasljeđa Crne Gore. Od 2016. UZKD je objavila šest reprint izdanja pomenutog časopisa, kao i dva nova broja koja obrađuju nematerijalna kulturna dobra Crne Gore i novovalorizovana nepokretna i pokretna kulturna dobra. UZKD trenutno ima 33 zaposlenih, od čega je 28 sa visokom stručnom spremom.