Vilkinson, Džon Gardner (Wilkinson, John Gardner), engl. arheolog (Little Missenden, 5. X 1797 – Landoveri, 29. X 1875). Osnivač britanske egiptologije i „istaknuti član više naučnih društava, pisac je nekoliko dela o životu, običajima i religiji starih Egipćana”. Od 1821. do 1833. sistematski je istraživao arheološke lokalitete u Egiptu i Nubiji, uključujući Karnak, grobnice u Dolini kraljeva i Gebel Barkal, planinu pored četvrte katarakte. Sačinio je precizne kopije grobnica u Beni Hasanu (po klasičnim autorima „Labirintom”), posmrtnog hrama Amenemhata III (1855–1808. p. n. e.). Godine 1844. proputovao je Dalmaciju, Crnu Goru i Hercegovinu. Septembra 1844. došao je u Crnu Goru i ostao dva mjeseca. Rezultate proučavanja iznio je u djelu O Dalmaciji i Crnoj Gori (London, 1848). U svojim notacijama piše: „Po karakteru i temperamentu Crnogorci su, kao i većina gorštaka, gostoljubivi i ljubazni prema strancima i imaju prijateljsko osjećanje prema onima koji se slažu sa njihovim idejama o nezavisnosti i odanosti zemlji”. Djelo Dalmatia and Montenegro sadrži niz zanimljivih likovnih priloga iz Boke Kotorske i onovremene Crne Gore, i geografsku kartu na kojoj je i Crna Gora sa podacima koje je Vilkinskon sam provjerio na terenu. Dvanaest ilustracija – od kojih su dvije date kao likovni prilozi na cijeloj strani: i to Pogled na Boku Kotorsku sa lovćenskih strana i Panorama Skadarskog jezera gledanog sa padine iznad Pavlove strane – radili su sam Vilkinson, kao i S. Vilijams i V. T. Grin. Ljubomir Durković-Jakšić konstatuje da je gradove crtao Vilkinson, dok su „Grinovi radovi sitniji u belo-crno-zelenim bojama”, te da su „najmanji objekti očigledni, čega kod Vilkinsona nema, jer su njegovi potezi jaki i oštri”. Vilijamsovi radovi su Tablja sa turskim glavama na kolje nataknutim i Manastir Ostrog. On i Grin su potpisali svoje radove, dok Vilkinson to nije uradio. Njegošev lik izradio je Vilijams, o čemu svjedoče i njegovi incijali S. W., koji se nalaze ispod Njegoševe desne noge. Crtež koji predstavlja Njegoša sa oružjem rađen je 1844. za vrijeme Vilkinsonovog boravka u Crnoj Gori.
Literatura: Lj. Durković-Jakšić, Englezi o Njegošu i Crnoj Gori, Titograd, 1963; Lj. Durković-Jakšić, Njegošev lik, Cetinje, 1963; N. Martinović, Crna Gora u slikarstvu XIX i XX vijeka, Podgorica, 2007.
N. Martinović