Palata Pima, XIV, XVI v. – kraj XVII v., Kotor

Kotor, Palata Pima, arhitektura, anonim (XIV, XVI v. – kraj XVII v.). Nalazi se u Starom gradu Kotoru, na istočnoj strani Trga od brašna. Prostornim rješenjima, arhitektonskom obradom i stepenom očuvanosti, rijetkim u Kotoru, palata reprezentuje renesansno-barokno razdoblje u periodu XVI–XVII v. Porodica Pima pominje se u kotorskim arhivskim dokumentima već 1326. Porodica je dala značajne ličnosti, pravnike, sudije, profesore i pjesnike. Najpoznatiji predstavnik porodice je Bernard Pima, pjesnik humanista, ovjenčan lovorovim vijencem (poeta laureatus), koji je živio krajem XIV i početkom XV v. Početkom XVII v. javlja se i drugi humanistički pjesnik iz porodice Jeronim Pima, koji piše na našem jeziku. Sredinom XVII v. pominje se Ljudevit Pima, doktor prava, profesor i prorektor Univerziteta u Padovi. Današnji izgled palate potiče iz vremena nakon katastrofalnog zemljotresa iz 1667. i rezultat je više transformacija kompleksa tokom vremena. Najstariji, srednjovjekovni dio palate, koji može poticati iz vremena romano-gotike XIV v., identifikovan je tokom istraživanja nakon zemljotresa iz 1979. na istočnoj strani, u jezgru urbanog bloka kojem palata pripada. Sjeverni trakt palate i dio fasade su iz sljedeće faze gradnje i pripadaju zreloj renesansi. Kompozicija pročelja prema trgu, prostorni sklop oko dvorišta sa kamenim stepeništem i obrada enterijera potiču iz baroknog razdoblja, najvjerovatnije nakon zemljotresa iz 1667. Palata ima prizemlje i dva sprata. Na glavnoj fasadi, prema trgu, dominantna je terasa sa dvije lođe/arhivolte oko glavnog portala u nivou prizemlja. Na glavnom portalu nalaze se u reljefu dva anđela koja nose vijenac u kojem je grb porodice Pima. Na drugom spratu je dugačak balkon na 12 konzola. Barokni elementi na palati vidljivi su u oblikovanju ovog balkona kao i okvira otvora. Palata ima unutrašnje dvorište sa sistemom stepeništa i galerija koji vode na spratove, u kojem se nalazi i gotičko-renesansna kruna bunara i kitnjasto dekorisana kamenica, umivaonik. Osnovna organizacija enterijera palate, među rijetkima u Kotoru, ostala je u većoj mjeri sačuvana. Prostorije u prizemlju, koje su se koristile kao skladišta, zasvedene su krstastim svodovima. U palati je sačuvan renesansni kamin, jedini u Boki. U palati je 1890–1913. bila smještena Nautička škola. Za tu namjenu, nad sjevernim traktom palate, početkom XX v. dozidana su još dva sprata, koja su uklonjena tokom sanacije nakon zemljotresa iz 1979. Poslije preseljenja Nautičke škole, palata je ponovo korišćena za izvornu stambenu namjenu, koja se zadržala. Dio prizemlja palate, sjeverno od glavnog ulaza, od 2011. je Galerija solidarnosti OJU Muzeji, koja se koristi kao izložbeni prostor.

Literatura i izvor: C. Fisković, „O umjetničkim spomenicima grada Kotora”, Spomenik, CIII, SANU, Beograd (1953), 71–101; M. Zloković, „Građanska arhitektura u Boki Kotorskoj u doba mletačke vlasti”, Spomenik, CIII, SANU, Beograd (1953), 131–145; K. Prijatelj, „Barok u Dalmaciji”, Barok u Hrvatskoj, Zagreb, 1982; J. Lazarević, „Barokne palate u Kotoru”, Godišnjak Pomorskog muzeja u Kotoru, XXXVII–XXXVIII, Kotor (1989–1990), 27–37; J. Martinović, Sto kotorskih dragulja, Rijeka Crnojevića, 1995; A. Kapetanović, T. Rajić, B. Gligorić, Palate Boke Kotorske, Kotor, 2008; S. Vučenović, Graditeljstvo Kotora, Kotor, 2012; Studija zaštite kulturnih dobara za potrebe izrade Prostorno-urbanističkog plana opštine Kotor, Kotor, 2015; R. Abramović, J. Karadžić, Palate grada Kotora i grada Perasta: nekada i sada, Kotor, 2017.

A. Kapetanović