Špansko utvrđenje u Crnoj Gori (XVI v.). Neprestana trgovačka konkurencija civilizacija koje su gravitirale Sredozemlju u jednom periodu XVI v. dovela je do pomorskih ratova između Osmanskog carstva i hrišćanske armade ujedinjene pod komandom španskog kralja Karlosa V. Na prostoru današnje Crne Gore, to se odrazilo na graditeljski opus u Herceg Novom.

Herceg Novi, Gornji grad, Španjola (1482–1890) odbrambeni je kompleks na površini od 3.000 m², na 165 mnv, sa izvorima pitke vode, koji u svojoj genezi i u vidljivom korpusu nosi i elemente španskog fortifikacionog graditeljskog nasljeđa, rađenog pod vođstvom i nacrtima glavnog vojnog inženjera kralja Karlosa V. To je bio Antonio Feramolino (Bergamo, 1550), koji je planer i Tvrđave Revelin (1538) u Dubrovniku i manjih zahvata u Kotoru. Đenovski admiral Andrea Dorija (1466–1560) je 1538. ostavio nacrt i naređenja španskoj upravi da sagrade Tvrđavu Španjolu, čija je morfologija, tri kule, inkorporirana u današnji izgled i južnog bedema koji ih povezuje. Prema izgubljenom nacrtu, to je u osnovi bila trouglasta kamena građevina, sa tri visoke cilindrične kule na uglovima. Kule karakteristične za graditeljski opus početka XVI v. imale su arhitektonske elemente – lučne otvore za topove, kao i puškarnice za muskete. Sa južne strane bio je glavni ulaz. Namjena građevine bila je odbrana od napada osmanske vojske i zbjeg za stanovništvo. U njoj su se nalazili crkva i groblje. Osnovni južni bedem je dužine 34,86 m, a u bazi debljine 3,80 m. Staza grudobrana, koji je debljine 1,60 m, popločana je pravilnim kamenim pločama. Bedem je zidan od pritesanog kamena, u redovima sa nepravilnim fugama, visine 10 m. Sa unutrašnje strane, uz ovaj zid postoji dvoje naslonjenih kamenih jednokrakih stepenica, kojima se penje na grudobran. Istočne su od pritesanog, dok su zapadne od klesanog kamena, sa vidljivom ugradnjom kamenih spolija (kameno topovsko đule promjera cca 35 cm). U grudobranu su formirani otvori, puškarnice. Spoljašnji lučni južni bedem sastavljen je od pet segmenata, ukupne je dužine 49,85 m. Zidan je od pritesanog kamena, pretežno u redovima sa nepravilnim fugama. U bazi je debljine cca 1,80 m i visine 10 m. U drugom segmentu, koji je dug 8,70 m, nalazi se zazidan raniji ulaz u tvrđavu. Taj izvorni ulaz je dimenzija cca 1,40 x 2,30 m, pravilno lučno zasveden. Zapadni bedem mjeren je između kula sa spoljašnje strane, dužine 32,40 m, a u bazi je debljine 4,45 m. Zaobljeni grudobran je debljine 1,60 m. Prisutne su puškarnice u grudobranu. Od juga ka sjeveru kompletna staza grudobrana popločana je pravilnim kamenim pločama. Ukupna visina zida, mjereno sa unutrašnje strane, iznosi cca 8 m. Na distanci od 3,50 m od jugozapadne kule, nalazi se inkorporirana najstarija kvadratična kula (1482), dim. 7,40 x 6 m, ravnog grudobrana, sa kamenim, profilisanim kordon-vijencem u kruni kule. Sa spoljašnje strane bedema na ovoj kuli vidljiva je zazidana kapija, dim. cca 1,30 x 2,50 m, „slomljenog” kamenog luka i svoda. Iznad tog ulaza nalazi se niša, gdje je bio kameni natpis. Veći dio ove kule, naročito sa spoljašnje strane, za razliku od svih ostalih djelova Gornjeg grada, ozidan je od kamena sige. Ovim je španska odbrambena arhitektura ostavila značajan trag u graditeljskom nasljeđu Crne Gore.