Rovinski, Pavel Apolonovič (Ровинский, Павел Аполлонович), rus. slavista, etnograf, geograf, istoričar, publicista i bibliograf (Gusevka, Saratovska gubernija, Rusija, 26. II / 15. III 1831 – Petrograd, sada Sankt Peterburg, 15/26. I 1916). Završio је Saratovsku gimnaziju (1848). Upisao је studije na FF Kazanskog univerziteta (1848). Studirao је slavistiku kod čuvenog ruskog filologa V. I. Grigoroviča. Za vanredan uspjeh na studijama dodijeljena mu je zlatna medalja. Od 1853. do 1856. predaje istoriju književnosti na Kazanskom univerzitetu. Dobio je titulu magistra nauka (1857) i prijavio doktorsku disertaciju Drevni period ruskog jezika. Titulu doktora slovenske filologije dobio je 1904. za „velike zasluge u oblasti izučavanja slovenstva”. Bio je član konspirativne ruske revolucionarne organizacije „Zemlja i volja”. Kao strastveni hodoljubnik, boravio je u Sibiru, Mongoliji, Češkoj, Slovačkoj, Srbiji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini i dr. Godine 1862. sačinio je „Plan putovanja po slovenskim zemljama”, s ciljem „kompleksnog izučavanja narodnog života, jezika, književnosti, umjetnosti, istorije, stepena prosvećenosti – posebno obuhvatajući južnoslovenske zemlje”. Godine 1879. stigao je u Crnu Goru, gdje će, s manjim prekidima, provesti blizu 27 godina. Najbolje stvaralačke dane posvetio je kompleksnom istraživačkom radu o Crnoj Gori iz više naučnih disciplina: geografija, arheologija, istorija, etnografija, folkloristika, filologija, kulturna istorija, botanika, speleologija itd. U cilju neophodnih terenskih istraživanja i sabiranja autentične građe i izvora, prokrstario je, uglavnom pješke i u narodnoj crnogorskoj nošnji, Knjaževinu Crnu Goru „uzduž i poprijeko”. Narodnim proslovom Pavle Rus, altruista i demokrata, aktivni je sudionik u kulturno-prosvjetnom i javnom životu crnogorskom. Napisao je mnoštvo studija i članaka o Crnoj Gori, publikovanih u raznim crnogorskim, srpskim i ruskim periodičnim publikacijama. Njegovo kapitalno djelo je višetomna edicija Crna Gora u prošlosti i sadašnjosti (objavila u Sankt Peterburgu Ruska imperatorska akademija nauka, od 1888. do 1915). Ostala djela: Obodska štamparija na Rijeci Crnojevića u Crnoj Gori i njen značaj na slovenskom jugu; Petar (Rade) Petrović Njegoš, vladika crnogorski (1830–1851); Usklađivanje crnogorskog naroda; Sjećanja iz posjete Srbiji 1868. i dr. Bibliografija publikovanih radova P. A. Rovinskog sadrži preko 250 monografskih publikacija, studija, članaka, prikaza u periodici i zbornicima.

Literatura: P. A. Rovinski, Crna Gora u prošlosti i sadašnjosti, 1–4, Cetinje – Novi Sad, 1993–1994.

N. Martinović