Petar Vulović, Narodna banka, 1963, Cetinje

Vulović, Petar, srp. arhitekta, univerzitetski profesor (Kušići, Ivanjica, 1931 – Beograd, 2017). Diplomirao je na AF Univerziteta u Beogradu (1957). Radna angažovanja: Biro Narodne banke Jugoslavije, projektant (1959–1965); Projektantski atelje SDK (1974–1976); AF u Beogradu (1976–1996) – od 1980. predaje na Katedri za projektovanje, a od 1988. redovni je prof. na Katedri za arhitektonsku organizaciju prostora. Autor je oko 50 arhitektonskih projekata, većinom javnih građevina – poslovnih zgrada, objekata SDK i banaka širom bivše Jugoslavije. Izvedeni projekti u Crnoj Gori: Narodna banka na Cetinju (1960–1963), kasnije „Trgopromet” – pripada ranoj fazi Vulovićevog stvaralaštva i primjeni obrađenog betona u funkcionalnoj i konstruktivnoj gradnji. Konstrukcija građevine, sa pet stubova na dužim i po dva stuba na kraćim stranama, račva se u svim pravcima, a završava pravilno izlomljenom linijom, koja završava krovnu konstrukciju i predstavlja modernističku reminiscenciju na cetinjske mansarde. U projektovanju ovog objekta autor primjenjuje matematički zakon korijena iz tri, pomno studira funkciju svih elemenata, dajući svim elementima konstruktivnost. Vulović je matematiku i geometriju smatrao osnovama arhitekture i težio je jedinstvu svih elemenata objekta do najsitnijih detalja. Iako je njegova skulpturalna arhitektura, savršeno do detalja usaglašena, nesporno izrazitog autorskog likovnog rukopisa, ipak je postavljena u Istorijskom jezgru Cetinja, zaštićenom kulturnom dobru, protiv svih pravila konzervatorske doktrine jer ni lokacijom, ni volumenom, ni fizičkom strukturom ni na koji način ne korespondira sa okolnim istorijskim ambijentom. U cilju prilagođavanja Crnogorskoj galeriji umjetnosti „Miodrag Dado Đurić”, Vulovićev projekat rekonstruisan je 2012. u stakleni kubični objekat, sprat viši, sa stubovima koji su izgubili svoju prvobitnu strukturalnu ulogu, a konstruktivna linija nekadašnjeg krovnog završetka postaje dekorativni vijenac na fasadi. Ostali izvedeni projekti: banka u Makarskoj (1960–1962) i Kopru (1965–1967); Beograd: zgrada SDK na uglu Brankove i Pop Lukine ulice (1969); zgrada SDK, Kraljevo (1973); stambeno naselje na Bežanijskoj kosi (osamdesetih); filijala Narodne banke Jugoslavije (2000). Pored pedagoškog rada i arhitektonskog projektovanja, bavio se i grafičkim dizajnom. Bio je član Predsedništva DAB-a, član Redakcije časopisa Arhitektura Urbanizam i član Saveta časopisa Umetnost.

Literatura i izvori: D. Martinović, U. Martinović, Cetinje – spomenici kulture, Cetinje, 1980; Z. Manević, Leksikon neimara, Beograd, 2008, 80–81; B. Vukićević, „Profesor Petar Vulović: Geometrija je pra-uzrok svega”, Vijesti, 28. VII 2012; B. Vukićević, „Kako je ljepota zgrade pretvorena u ništavilo”, Vijesti, 4. VIII 2012.

S. Mitrović