Predstava delfina sa rimskog podnog mozaika, I–II v., Budva
Budva, mozaik, anonim (I–II v.). Podni mozaik potiče iz građevine otkrivene ispod recepcije starog Hotela „Avala”, u neposrednoj blizini rimske nekropole. Podignuta u drugoj polovini I ili početkom II v., bila je u funkciji do IV v. Sačuvana arhitektura, sa ostacima hipokausta, ne omogućava precizno definisanje funkcije zgrade. Pretpostavlja se da je u pitanju villa urbana, ali da se može raditi i o gradskim termama. Sa jugoistočne strane vile otkriven je fragment zida prostorije, dimenzija 9,10 x 7,80 m, za koju se pretpostavlja da je bila dio arhitektonskog kompleksa sa vilom. U ovoj prostoriji pronađen je podni mozaik. Mozaik, dimenzija 6,20 x 5,20 m, oivičen je crnom bordurom širine između 10 i 12 cm. Između bordure i zida prostorije je polje širine 1,15 m, izrađeno bijelim teserama. Unutar centralnog polja predstavljene su figure morskih životinja. U cjelini je sačuvana predstava delfina, a fragmentarno figura fantastične morske nemani, sa glavom i prednjim dijelom tijela zmaja i repom zmije. Ostale figure su oštećene i vidljivi su samo njihovi fragmenti – djelovi morskih zmija, predstava krokodila kome nedostaje glava i dr. Centralno polje mozaika jako je oštećeno. Osnova mozaičkog poda urađena je u tehnici opus tesallatum, od tesera bijele, dok su figuralne predstave izvedene od tesera crne boje. Leđna peraja i usta delfina izvedena su teserama crvene boje. Budvanski mozaik ima najbliže analogije sa mozaikom u termama u Ostiji, na kome je predstavljen trijumf boga Neptuna. Datuje se u drugu polovinu I i početak II v. Mozaik je izložen u Muzeju grada Budve.
Literatura: Č. Marković, „Nekoliko novih podataka o antičkoj Budvi i njenim nakropolama”, Arhivski zapisi, 1–2 (1997), 43–62; Č. Marković, Arheologija Crne Gore, Podgorica, 2006; D. Gazivoda, „Zaštitna arheološka istraživanja na ’Lokalitetu stara Avala’”, Glasnik Narodnog muzeja Crne Gore, n. s. VI (2010), 175–184; Č. Marković, Antička Budva. Nekropole. Istraživanja 1980–1981, Podgorica, 2012.
T. Koprivica