Milan Zloković, Dom narodnog zdravlja sa bolnicom, Zadužbina Vasa Ćukovića, 1938, Risan
Milan Zloković, koautorstvo sa Đorđem Zlokovićem, Hotel „Mediteran“, 1961, Ulcinj
Zloković, Milan, srp. arhitekta (Trst, 6. IV 1898 – Beograd, 29. V 1965). Diplomirao je 1921. na Tehničkom fakultetu Univerziteta u Beogradu (Odsek za arhitekturu). Studirao je i na L’École Nationale Supérieure des Beaux-Arts u Parizu (1922–1923). Po povratku u Beograd, 1923. izabran je za asistenta na Odseku za arhitekturu na Tehničkom fakultetu. Čitav radni vijek proveo je na AF kao docent-profesor, baveći se akademskim radom sve do smrti. Pripada prvoj generaciji srpske moderne, sa arhitektama B. Kojićem, D. Babićem i J. Dubovijem (1928). Osnovao je grupu arhitekata modernog pravca u Beogradu „GAMP”, koja energično raskida sa svim akademizmima i istoricizmima. Najviše kroz stambenu arhitekturu utiče na uspostavljanje principa moderne u Srbiji. Zloković je zaslužan za promjenu pravca razvoja AF u Beogradu – od eklektičko-klasicističke i srpsko-vizantijske ka arhitekturi moderne. Ova prekretnica u programu škole donijela je novo oblikovanje urbanih prostora, uticala na javnu estetiku, na nove graditeljske tehnologije i sveukupnu društvenu svijest u čitavom regionu. Novodiplomirane arhitekte donosile su svojim sredinama novu arhitekturu i nova estetska pravila. Izradio je oko 170 projekata i osvojio oko 60 nagrada i otkupa na arhitektonskim konkursima, najvećim dijelom u periodu između dva svj. rata. U tom periodu ima i 40 izvedenih privatnih kuća i vila, poslovnih i javnih zgrada. Izvedeni projekti u Crnoj Gori: Gradski paviljon u Kotoru sa poslovnicom „Putnik” (1932); nova zgrada G. A. Franovića i Vila „Rivijera” u Herceg Novom (1934); Narodni dom u Bijeloj (1934); Carinarnica, Kotor (1935); Dom narodnog zdravlja sa bolnicom, Zadužbina Vasa Ćukovića u Risnu (1938); turističko naselje „Mediteran”, Ulcinj (1961), u koautorstvu sa sinom arh. → Đorđem Zlokovićem i kćerkom arh. Milicom Mojović. Neizvedeni projekat: Učiteljska škola na Cetinju (1931). Ostali izvedeni projekti: stambena zgrada u Ul. kralja Milutina (1926); sopstvena kuća na Neimaru (1927); Univerzitetska dečja klinika (1933); vile „Šterić” i „Pendić” (1932); upravna zgrada sa salonom i servisom FIAT-a na Autokomandi itd. Nekoliko Zlokovićevih projekata u Beogradu danas ima status kulturnog dobra. Zgrada Univerzitetske dečje klinike u Beogradu predstavlja jedno od najznačajnijih primjera srpske moderne arhitekture i označava početak perioda zrelog modernizma u Srbiji. Na Carinarnici u Kotoru, u kontrastu rustike starih bedema, krajnje pročišćeno, uredno, simetrično, sa fasadama od rezanih, blago štokovanih ploča od bijelog kamena, Zloković najavljuje novi arhitektonski rukopis, koji je već uzeo maha u Dalmaciji. Likovno čvrste fasade izrastaju iz rive u jedinstvenu prostornu kompoziciju, suprotnu od duha i ambijenta srednjovjekovnih bedema Kotora. Bolnica u Risnu ide mnogo dalje, konstruišući volumen i formu, primjereno novoj estetici i konstrukciji moderne, prvog primjera u Crnoj Gori, istovremeno visoko podižući bolnički standard nakon do tada građenih, austrougarskih bolnica. Pored brojnih akademskih predavanja u zemlji i inostranstvu, Zloković je autor desetine naučnih i stručnih radova iz oblasti arhitekture. U poslijeratnom periodu posvetio se istorijsko-teorijskim i projektantskim problemima u oblasti proporcija i modularne koordinacije u arhitekturi. Značajniji radovi: „Glavna obeležja savremene arhitekture”, Smena, Beograd, 1938, 86–88; „Uticaj Istoka na našu folklornu arhitekturu”, Umetnički pregled, br. 9, Beograd, 1940, 261–262; „Uticaj proporcijskog sistema Blondelove kapije Sv. Denija u Parizu na nedovolјno rasvetlјen problem proporcija u arhitekturi”, Godišnjak Tehničkog fakulteta Beogradskog univerziteta, 1946–1947, Beograd, 1949, 45–48; „O problemu modularne koordinacije mera u arhitektonskom projektovanju”, Tehnika, br. 2, Beograd, 1954, 169–182; „Uloga neprekidne podele ili zlatnog preseka u arhitektonskoj kompoziciji”, Pregled arhitekture, 1, 2, 3, Beograd, 1954–55, 11–17, 44–48 i dr. O M. Zlokoviću napisano je oko 80 tekstova, naučnih radova i knjiga (izbor): B. Bogdanović, „Povodom dodelјivanja nagrade za životno delo Milanu Zlokoviću”, Arhitektura Urbanizam, br. 22–23, 1963, 105–106; O. Minić, „Milan Zloković, umetnik i naučnik (1898–1965)”, Arhitektura Urbanizam, br. 35–36, Beograd, 1965, 77–78; M. Pavlović, „Život i delo arhitekte Milana Zlokovića”, Urbanizam Beograda, br. 48, Beograd, 1978, 23–31; Z. Manević, Zloković, Beograd: Institut za istoriju umetnosti i Muzej savremene umetnosti, 1989; Lj. Blagojević, „Raumplan u porodičnim kućama Milana Zlokovića, interpretacija i realizacija izvornog koncepta”, Arhitektura Urbanizam, V/5, 1998, 43–55; Modernism in Serbia: The Elusive Margins of Belgrade Architecture, 1919–1941, Cambridge, Mass: MIT Press in association with Harvard University Graduate School of Design, 2003; „Preface (to issue dedicated to architect Milan Zlokovic)”, Serbian Architectural Journal, II–I: not paginated [6 p.] 2010; „Fervet Opus: Milan Zlokovic and Architecture of the City”, Serbian Architectural Journal, II–I, 2010, 7–18; „Transkulturalni itinereri Milana Zlokovića”, Arhitektura Urbanizam, XVIIII 32, 2011, 3–15; „Transpozicija duha i karaktera italijansko-mediteranske arhitekture u ranim projektima Milana Zlokovića”, Arhitektura Urbanizam, XIX/34, 2012, 3–13. Monografske izložbe djelâ M. Zlokovića održane su 2015. na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu, a njegovi radovi izlagani su i na drugim izložbama, uglavnom vezanim za arhitekturu moderne u Jugoslaviji i Srbiji. Dobitnik je Sedmojulske nagrade Republike Srbije za životno djelo (1963). Porodičnu tradiciju izuzetnog graditelja nastavili su: sin Đorđe Zloković i kćerka, arhitekta Milica Mojović.
Literatura: A. Markuš, „Zloković Milan”, u: Z. Manević, Leksikon neimara, Beograd, 2008; Lj. Blagojević, „Transpozicija duha i karaktera italijansko-mediteranske arhitekture u ranim projektima Milana Zlokovića”, Arhitektura Urbanizam, 34, 2012, 3–13.
S. Mitrović