Stanko Zečević, Ukusi snoviđenja, 2020.

Stanko Zečević, Zabranjeni ukusi, 2010.

Zečević, Stanko, slikar (Klenak, Nikšić, 3. III 1954). Diplomirao je 1978. na FLU u Beogradu (slikarski odsjek), u klasi prof. Mladena Srbinovića. U periodu 1988–1996. predavao je crtanje i slikanje na → Fakultetu likovnih umjetnosti Univerziteta Crne Gore na Cetinju. Od 1996. predaje crtanje i slikanje na FPU u Beogradu, gdje je 2003. izabran za redovnog profesora. Njegovom senzibilitetu i stvaralačkoj imaginaciji figuralni koncept je imanencija, zapravo ravan dostatna za afirmaciju slojevite individualnosti. Autohtonim rukopisom stvorio je bizaran svijet metaforičko-simboličkog značenja, koji egzistira osobenom logikom umjetnikove fantazmatike. Glavni protagonisti zbitija na njegovoj sceni, sa ruba fantazije i stvarnosti, jesu žene: obnažene gracije i kurtizane, podatne gospe i fosilizovane starice neutažene strastvenosti, prikazane nadasve u lascivnim pozama. Uistinu, mundus muliebris je svojevrsna preokupacija umjetnika „strasno zaljubljenog u strast”. Sladunjavo senzualne, naglašene gojaznosti, „tog odvratnog zdravlja besposličenja”, ili češće anemične Madone, vitko graciozne i vanstandardnih proporcija, djeluju istovremeno goropadno i melanholično, što je obilježje karaktera i sudbinski žig. Fluid nespokoja i razočaranosti zbog neostvarenih ambicija i trivijalnog života kulminira u mnogim scenama, koje atmosferom gotovo otjelovljuju rezignaciju istočnjačkog fatalizma. Ove, u biti ceremonijalne ličnosti, iz duhovno ispraznog svijeta, sa ekscentričnim ukrasima koji naglašavaju njihovu putenost, svojim stavovima potenciraju erotizam, iako njihove usahle usne kao da slove: amabam amare. Ta dominantna crta u karakterizaciji ženskih likova, koji inkarniraju ljepotu poroka i vaskolike taštine, oslobođena moralizatorstva i puke apologije, data u magičnom spoju senzualnog i mističnog, registrovani erotizam ipak svodi na iluziju. U nekoliko kompozicija nalazimo i sugestivne likove staraca izboranih lica, koji ne opšte sa onim drugim, iz čudesnog svijeta podobnog pričinama sna. Pozicija im je takva da djeluju kao izolovane figure – lutke utonule u sopstveni san, u zlehudu samotnost (Molski modri tonovi, 1992). Minucioznošću minijaturiste islikava svakovrsne figure i predmete u enterijeru (psi, konji, ptice, razne statuete i draperije), koji ne odlikuje euritmijski red, čime se tvori fantastika ambijenta i spušta zastor na realan svijet (Mirisi sna, 1994). Fragmenti rudimentarnog pejzaža često pokrivaju djelove slike, djelujući kao amorfna masa, zapravo kulisa inkorporirana u enterijerski siže. Sjedinjavajući ukus za arhaično i ruralno sa ukusom za moderno i dekadentno, Zečević je autentičnom ikonografskom modelu dodao još jednu dimenziju. Sistematizovanje sirotinjskih zastora i škrinja, tipičnih etnografskih predmeta iz dinarskih predjela, sa tepisima i namještajem iz budoara ogrezlih u luksuz, u kontrastnu cjelinu, manifestacija je iskazanog stava (Čuvarica nadzemnog sna, 1999). Literarne potke nema, ali je korespondiranje sa literaturom tipa „psihološke fantastike” čitljivo u ideji i atmosferi njegovih slika, koje zidaju čudesan lavirint jedinstvenog poetskog integriteta. Sveukupna estetska istraživanja u procesu definisanja likovnog izraza, izvjesne mijene i određena plodotvornost nijesu relevantne činjenice za decidnu tematsko-hronološku klasifikaciju njegovog opusa, budući da nema inkoherentnih trenutaka u jednom suštinski konzistentnom djelu. Monografija o S. Zečeviću: Stanko Zečević, Atelje RA, Beograd, 2003. Imao je niz samostalnih i grupnih izložbi. Dobitnik je mnogih nagrada: Nagrada Univerziteta umetnosti, Beograd (1979); Nagrada za slikarstvo XXII Oktobarskog salona, Beograd (1981); Nagrada Bijenala „Milena Pavlović-Barili”, Požarevac (1985); Nagrada Fonda „Moša Pijade” (1989); Nagrada Jugoslovenskog likovnog salona „13. novembar”; likovna nagrada „Diatreta”, Pljevlja (2003); Zlatna paleta ULUS-a na Prolećnoj izložbi, Beograd (2018).

Literatura: N. Martinović, „Bizarni svijet metaforičko-simboličkog značenja Stanka Zečevića”, Biljezi i značenja (monografija), Beograd, 1998.

N. Martinović