Mijat Trojanović, Most na Tari, 1940.

Trojanović, Mijat, srp. građ. inženjer, univerzitetski profesor (Beograd, 1902 – Beograd, 1984). Diplomirao je na Građevinskom odseku Tehničkog fakulteta Univerziteta u Beogradu (1925). Usavršavao se u Tehničkoj školi (Technische Hohschule) u Beču i u Nacionalnoj školi za mostove i puteve u Parizu (L’École Nationale des Pontes et Chaussées). Radio je u: „Grands Travaux de Marseille”, Pariz (1926–1928); Tehničkom birou gradilišta „Zemunski most”, Beograd (1930–1935); sopstvenom birou, Beograd (1935–1941). Tokom II svj. rata nalazi se u njemačkom zarobljeništvu. Poslije rata angažovan je u Ministarstvu građevina i Ministarstvu saobraćaja (1945–1947). Bio je profesor na Građevinskom fakultetu Beogradskog univerziteta (1947–1973). Inženjersku karijeru posvetio je mostogradnji, naučnom proučavanju i primjeni armiranog i prednapregnutog betona. Izvedeni projekti u Crnoj Gori: Most na Tari (1938–1940) – remek-djelo graditeljstva; pobjednički konkursni projekat, zadivljujuće ljepote konstrukcije mosta i idealan primjer čistog kulturnog pejzaža. Elegantna armiranobetonska konstrukcija, strukturirana sistemom lučnih nosača, konstruisana u blago savijenoj horizontalnoj krivini, dinamične, vizuelno pokrenute osovine, našla je svoj oslonac u dvije stjenovite obale, u zelenilu i plavetnilu, srasla sa okolinom kao da je oduvijek bila tu. Umjetničkim senzibilitetom Trojanović je most nadgradio prespajanjem dvije strane kanjona, umetanjem konstruktivne armiranobetonske petolučne konstrukcije velikog raspona. Most je tvorevina nauke i tehnologije, zadivljujuća za početak razvoja sistema građevinskih tehnologija u ovom dijelu Balkana sredinom XX v. On je konstruktivno djelo, savršeno oblikovno dimenzionisano, žive, pokretne dinamičke linije, koja odaje vizuelni utisak da je most u stalnom pokretu. Dužinom od 370 m spaja obale rijeke Tare. Čini ga pet lukova – veći, dužine 116 m, i četiri manja. Nalazi se na nadmorskoj visini od 806 m do 811 m, sa kolovoznom trakom na 150 m iznad srednjeg vodostaja rijeke. Prilikom izgradnje, podignuta je tada najviša drvena skela u svijetu, vis. 144 m, duž. 166 m. Kada je izgrađen, bio je najduži i najveći most od armiranog betona u Evropi. Izvođač radova bilo je AD „Andonović” iz Pančeva. U II svj. ratu, 1942, partizani miniraju manji luk na lijevoj obali s namjerom onemogućavanja prelaska neprijateljske vojske, ali da se može kasnije lako popraviti, što je Trojanović i učinio 1946. Ostali izvedeni projekti: u periodu 1930–1935. projektuje: Viseći most na Savi, Beograd; most preko Tamiša u Pančevu; most preko Velikog kanala, Novi Sad; most na rijeci Usora, BiH (1939); most od prednapregnutog betona na rijeci Eufrat, Irak (1962–1967), pobjeda na međunarodnom konkursu sa koautorima Darijevićem i Gojkovićem; angažovan je na sanaciji Starog mosta na Neretvi, Mostar (1960–1970). Pored desetine mostova srednjih i velikih raspona od armiranog prednapregnutog betona, grednih i lučnih sistema, projektuje i druge vrste konstrukcija: konstruktivno rješenje zgrade državne štamparije (arh. Brašovana), Beograd; radi konstruktivna rješenja za armiranobetonske rezervoare. Posebno priznanje mu je dato za uvođenje armiranobetonskih pragova željezničkih pruga, koje su razorene u toku II svj. rata. Objavio je više od 25 naučnih radova. Značajniji radovi: Betonski mostovi I i II, Beograd, 1960. i 1964; Savremeni mostovi od armiranog i prednapregnutog betona, sa najznačajnijim betonskim mostovima u svetu od 1960–1968, Beograd, 1974. Bio je počasni doktor nauka Beogradskog univerziteta. Dobitnik je Ordena rada sa crvenom zastavom i Ordena zasluga za narod sa zlatnom zvijezdom.

Literatura i izvor: Z. Manević, Leksikon neimara, Beograd, 2008, 367–368; M. Pajković, „Sedamdeset i peti rođendan mosta na Tari”, eSpona, 2015; espona.me/index.php/.../2084-milija-pajkovic-sedamdeset-i-peti-rodendan-mosta-na-t... (pristup 28. VII 2019).

S. Mitrović