Momčilo Tapavica, Državna banka Crne Gore, 1908, Cetinje

Tapavica, Momčilo, srp. arhitekta (Nadalj, Srbobran, 14. X 1872 – Pula, 10. I 1949). Diplomirao je arhitekturu na Visokoj tehničkoj školi u Budimpešti (1890-ih), kao stipendista Matice srpske. Zaposlio se u Budimpešti, potom u Novom Sadu. Na poziv knjaza Nikole, 1906. dolazi u Crnu Goru, gdje prvo radi kao nadzornik puta Mateševo – Kolašin, a zatim projektuje i gradi više objekata. Istovremeno živi i gradi u Herceg Novom (tada u Austrougarskoj). Tokom I svj. rata odlazi u Maroko i bavi se geodetskim mjerenjima u Rabatu. U međuratnom periodu u Novom Sadu otvara svoj projektni biro. Bio je Vladin povjerenik za melioraciju istočnog Srema. Godine 1948. odlazi u Poreč (Hrvatska), gdje učestvuje u poslijeratnoj obnovi. Izvedeni projekti u Crnoj Gori: Cetinje – adaptacija i dogradnja Njemačkog poslanstva (1907), kupljene privatne kuće; Državna banka Crne Gore (1908), od 2012. Muzej novca; Herceg Novi – Hotel „Boka” (1906–1913), stradao u zemljotresu 1979. (projektovan u stilu mediteranske secesije sa bogatim parkovskim rješenjima mediteranske hortikulture, bio je centar sociourbanog života grada); Vila „Jadranska straža” u Bijeloj (1913), kasnije Dom za nezbrinutu djecu, pa apartmanska vila. Tapavica je sagradio objekat za svoju porodicu, ali ga je iz finansijskih razloga prodao društvu „Jadranska straža”. Projektovao je dvadesetak vila, od kojih je najpoznatiji kompleks u centru Herceg Novog – od crvenog kamena u kombinaciji austrougarskog duha gradnje sa orijentalnim doksatima. Vješto uklopljen, povezanim nivoima terasa na strmoj padini, postao je vizuelni simbol Herceg Novog i paradigma kako se može i u teškim prirodnim uslovima postići kvalitetna stanogradnja pejzažne vrijednosti. Ostali izvedeni projekti: zgrada Matice srpske u Novom Sadu (1908–1912), prvobitno „Siročadski dom Marije Trandafli”; rekonstrukcija i obnova Velikog dvorca Lazara Dunđerskog, Kulpin (1912). Neizvedeni projekti: idejno rješenje za Saborni hram na Cetinju (1910). Dokumentarni film Tapavica, RTV Vojvodina, snimljen je 2016. Tapavica je bio svestrani sportista i olimpijac. Učesnik je Prvih Olimpijskih igara u Atini 1896, gdje je kao predstavnik Ugarske bio prijavljen za četiri discipline (dizanje tegova, rvanje, bacanje kamena s ramena, atletika). Zbog povrede, takmičio se samo u tenisu (osvojio bronzanu medalju). Kao prvom olimpijcu iz Jugoslavije, M. Tapavici je postavljena spomen-bista 1999. u Herceg Novom, a 2004. spomen-ploča na njegovoj porodičnoj kući.

Literatura i izvor: B. Ilijanić, „Revitalizacija urbane geneze grada: Hotel ’Boka’”, Pogled, 11, Podgorica, jun 2015, 56–62; Biografija Momčila Tapavice: http://www.maticasrpska.org.rs… (pristup 13. VI 2019).

S. Mitrović