Crkva Sv. Marije, XIV v., Svač
Svač, Crkva Sv. Marije, arhitektura, anonim (XIV v.). Danas u ruševnom stanju, izgrađena u podgrađu starog grada Svača – Šasa, opština Ulcinj, zidana je dobro tesanim kamenom u obliku jednobrodne građevine, na čijoj je istočnoj strani prostrana, spolja i iznutra, kvadratna apsida. Ovakav arhitektonski sklop pripisuje se cistercitskoj tradiciji. Prezbiterijalni i prostor naosa bili su pokriveni drvenom tavanicom, dok je apsidalni prostor zasveden poluobličastim prelomljenim svodom. U okviru ostalih karakteristika Marijinog hrama zapaža se glavni portal sa gotičkom profilacijom i romaničkom lunetom, iznad kojeg se nalazi visoki, tipično gotički, prozor kakav postoji i na južnom zidu. Pretpostavlja se da je prostrana Crkva Sv. Marije pripadala franjevačkom redu, a za vrijeme izgradnje određuje se XIV v. – po mišljenju nekih istraživača prva, a po mišljenju drugih, što je vjerovatnije, njegova druga polovina.
Literatura: V. Korać, Istorija Crne Gore, knj. 2, tom 1, Titograd, 1970; R. Vujičić, Srednjovjekovna arhitektura i slikarstvo Crne Gore, Podgorica, 2007; A. Čilikov, Crkve i manastiri basena Skadarskog jezera, Podgorica, 2012.
A. Čilikov