Risan, rimska vila, mozaici, anonim (II v.). Rimsku vilu u Risnu (Risinium) otkopao je 1930. Dušan Vuksan. Zauzimala je površinu od oko 1.000 m², od kojih je sačuvano oko 790 m². Oko peristila vile nižu se prostorije, od kojih je u šest sačuvana podna mozaička dekoracija, a u dvije samo njeni fragmenti. Uz prostoriju broj 3 nađena je ozidana grobnica, za koju nije utvrđeno da li je već bila sagrađena kada je sala dekorisana mozaikom ili je kasnije interpolirana u nju. Zidovi vile, sačuvani u visini od 0,20 do 1 m, građeni su u tehnici opus quadratum. Na pojedinim mjestima pronađeni su fragmenti maltera sa dekoracijom sa linearnim ornamentima izvedenim bijelom bojom na crvenoj osnovi. Izgradnja vile datuje se u II v. U zapadnom krilu građevine vidljive su poznije intervencije. Iako je prihvaćeno mišljenje da je građevina bila villa urbana, ima mišljenja i da je služila kao hospitium. Najznačajniji mozaik sačuvan je u prostoriji broj 5, na kome je predstavljem Hipnos, bog sna. Medaljon, sa njegovom predstavom, smješten je u polje koje je podijeljeno na 16 kvadrata ispunjenih stilizovanim pupoljcima maka. Figura mladića prikazana je u poluležećem stavu – desnom rukom oslonjen je na postelju, sa sklopljenim krilima i prekrštenim nogama, pokriven odorom od pojasa naniže. Predstavljen je sa punim obrazima i nemirnom tamnom kosom. Mozaik je rađen od crnih, sivih, bijelih, crvenih, plavih, zelenih i žutih tesera, u tehnici opus vermiculatum. Mozaik sa predstavom Hipnosa jedinstven je u rimskoj mozaičkoj umjetnosti. U ostalim prostorijama (br. 1, 2, 4 10, 11 i fragmentarno u br. 7 i 12) mozaici su rađeni na bijeloj osnovi, sa geometrijskim i biljnim ornamentima: lozicama sa srcolikim listovima, pupoljcima sa meandrima, krugovima, polukrugovima, rombovima, rozetama, trouglovima i šah-poljima. Rađeni su od tesera bijelog, sivog i crnog kamena, izvedeni u tehnici opus tessellatum. Strogo stilizovani oblici raspoređeni su u jednu ravan, bez perspektive. Smatra se da je, u kompleksu vile, mozaička dekoracija izvedena istovremeno, ali da su je radila dva umjetnika koja su pripadala istoj radionici. Jedan umjetnik radio je mozaik sa predstavom Hipnosa, a drugi mozaike u ostalim prostorijama. Iako nije poznato porijeklo umjetnikâ, pretpostavlja se da su mogli biti iz Dalmacije. Na osnovu stilskih odlika mozaika i analogija, posebno sa lokalitetima u Italiji, Dalmaciji, Albaniji i Sjevernoj Africi, nastanak mozaika datuje se u II v. Na njima su vidljive poznije intervencije, vjerovatno iz IV v., kada su dopunjavani obojenim krečnjačkim pločicama i komadima keramike. U neposrednoj blizini vile pronađeni su ostaci tzv. vile meandra, sa fragmentom podnog mozaika sa motivom duplog meandra, od crno-bijelih tesera, koji je datovan u II v.