Milan Pešić, Stari Durmitorac, 1955.
Milan Pešić, Vranac mi kolijevka – vjetar uspavanka, 1965.
Milan Pešić, Žena sa vrhova Sozine
Pešić, Milan, fotograf, snimatelj (Danilovgrad, 1. I 1924 – Bijeljina, 21. XII 2009). Djetinjstvo i mladost proveo je u Drenovcu kod Dečana. Godine 1941. zarobljen je i deportovan u italijanski logor, da bi se dvije godine kasnije pridružio Narodnooslobodilačkoj armiji. Ovog samoukog umjetnika uputile su kolege u osnovne tajne fotografije i mogućnosti kamere. Od 1946. do posljednjeg dana života bavi se fotografijom. Bilježio je promjene u crnogorskom društvu nakon II svj. rata i ostavio dragocjeno svjedočanstvo o događajima i ljudima. Jedan je od osnivača Foto-kluba „Titograd” (1950–1951). Bio je saradnik Pobjede (1954–1961). U njegovom radu prepoznaju se značajne odrednice fotografskih praksi sredine XX v.: američki formalizam, foto-žurnalizam i life fotografija. Nikada ne idealizuje ljudsku prirodu kao u fotografiji scene kolone, snimljene šezdesetih godina XX v., koja kroz snijeg nosi povrijeđenog u bolnicu (Šavničani nose bolesnog dječaka). Sa osjećanjem naklonosti i divljenja bilježio je pitoreskne ruralne predjele. Egzotični likovi gorštaka Stare Crne Gore najupečatljiviji su opus njegove fotografije. Čvrsto modelovani, spontani i autentični, oni su doživljeni kao integralni dio predjela iz kojeg potiču, kao neka vrsta antropološke studije o odnosu pejzaža i fizionomije ljudi koji ga nastanjuju. Bore sa stijena produžene su na lica Pešićevih portreta. Najviše je postigao tokom šeste i sedme decenije XX v. Kasnije se više bavi snimateljskim radom, kao dopisnik TV Beograda. Bavio se reportažnom i dokumentarnom fotografijom, snimao realističke portrete, lirske prizore i simbolične kompozicije. Fotografije Tužbalice, Sve naše majke (1954), Žabljak grad bijeli (1955), uz druge, pretežno elegične fotografije u molskom tonu, obišle su pet kontinenata i uvrštene su u brojne jugoslovenske selekcije. Spontanost fotografije Vranac mi je kolijevka (1957) čini je „univerzalnom i arhetipskom predstavom čiste emocije”. Samostalno je izlagao u više gradova SSSR (1968). U periodu od 1954. do 1984. učestvovao je na mnogim kolektivnim izložbama i festivalima fotografije u Briselu, Čikagu, Njujorku, Austriji, Njemačkoj, Italiji, Australiji, među kojima je izložba „Čovjek i život” u Parizu (1962). Dobitnik je brojnih nagrada, među kojima su: Trinaestojulska nagrada (1962. i 1965), Nagrada „Internacionalni majstor umjetničke fotografije” (1971), Nagrada za životno djelo, koju su mu dodijelili Foto-savez Jugoslavije (1993) i Institut za fotografiju Crne Gore (2010). Veliki dio njegove zaostavštine, koja broji oko 150.000 snimaka, ostao je u njegovom domu u Bijeljini, gdje je boravio nakon odlaska u penziju.
Literatura i izvor: J. Marčeta, Milan Pešić – Crnom Gorom, Leksand, 2006; M. Đurić, Istorija fotografije Crne Gore od 1840. do 1940. godine, Podgorica, 2013; Izložba Milana Pešića, katalog, „Atelje Dado”, Cetinje, 2013.
M. Đurić