Nikšić, Crkva Sv. apostola Petra i Pavla, arhitektura, zidne slike, anonim (XVI–XIX v.). Nalazi se u gradskom groblju. Sagrađena je na staroj, moguće najvećoj nekropoli stećaka u Staroj Hercegovini. Objekat je naglašeno izdužene pravougaone osnove sa polukružnom apsidom na istoku i prizidanim zvonikom sa zapadne strane. Crkva je cijelim dijelom zasvedena poluobličastim svodom. Unutrašnja dužina do apside iznosi 9,4 m, a širina 3 m. U oltaru, umjesto stuba časne trpeze, postavljen je stećak. Pod crkve je od kamenih ploča grublje i neujednačene nivelacije. Među njima se nalaze i nekolika mermerna komada antičkog porijekla. Crkva je sazidana lomljenim kamenim kvaderima neujednačene veličine. U zapadnoj polovini, u temeljima, ugrađeni su stećci. Uz vrata sa zapadne strane naknadno je sagrađen četvorostrani visoki zvonik sa jednim spratom. Objekat pokazuje graditeljske intervencije iz raznih perioda. Rasprostranjeno je mišljenje da je crkva stara više od hiljadu godina, tj. da potiče iz prednemanjićkog doba. Analizom njene arhitekture, koja je vrlo jednostavna u konstruktivnom smislu, mogu se uočiti četiri faze gradnje. Najstariji djelovi zida prepoznaju se u donjoj zoni istočnog dijela crkve. Nešto mlađe graditeljske intervencije razaznaju se takođe u istočnoj polovini hrama. Treća faza obnove vidljiva je na građevini između zida sa tragovima živopisa i zapadnog dijela crkve, koji predstavlja produženi naos. Četvrta, ujedno i najmlađa etapa gradnje na crkvi, ostvarena je prilikom zidanja zvonika crkve krajem XIX v. Na istočnoj polovini hrama, ispod krečnog premaza, na više mjesta, ukazuju se fragmenti zidnog slikarstva. Dio naknadno nanesenog sloja kreča i maltera uklonjen je 1985/86, što omogućava da se djelimično sagleda slikani repertoar. U oltarskoj apsidi predstavljen je prorok Aron sa rascvjetalim žezlom u lijevoj ruci, sa sjeverne strane apsidalnog prozora, i car Solomon sa modelom jerusalimskog hrama s južne strane. Prorok i car prikazani su u stojećem stavu ispred Šatora saznanja. Niže od njih, takođe u apsidi, naslikani su velikocrkveni oci, od kojih se jedino identifikuje Sv. Jovan Zlatousti. Na istočnom zidu u zoni stojećih figura, sa sjeverne strane, dat je lik arhiđakona Stefana. Na istočnom zidu prikazan je arhanđel Gavrilo i Bogorodica, tj. scena Blagovijesti, a iznad scena Silazak Sv. duha i Kosmos sa svitkom u ruci. U oltarskom prostoru, sa sjeverne strane, naslikano je Pričešće apostola, a iznad, u tjemenu svoda, predstavljen je Otac koji drži na grudima Hrista dječaka. Zapadnije od ovog, u naosu, na svodu, prikazan je Hristos iz Vaznesenja. Na podužnim zidovima naosa od scena na južnom zidu i svodu uočavaju se ostaci scena Preobraženje, Vaskrsenje Lazarevo, a na tjemenom dijelu naslikan je Hrist Pantokrator. Nije poznato kad je ovo slikarstvo nastalo, ni ko ga je izveo, ali njegov neobično raspoređen repertoar i stil čine ga veoma zanimljivim, što daje za pravo tvrdnjama da je nastalo krajem XVII ili početkom XVIII v.