Uroš Martinović, spomen-obilježje u Bajicama, Cetinje, 1981.

Martinović, Uroš, arhitekta, urbanista, teoretičar arhitekture, univerzitetski profesor (Cetinje, 24. III 1918 – Beograd, 16. I 2004). Diplomirao je na AF Univerziteta u Beogradu (1951). Radni angažman započeo je u Ministarstvu građevina Jugoslavije (1941–1945). Na beogradskom AF bio je asistent, docent (1958), vanredni (1960), redovni prof. (1970) i dekan u dva mandata. Osnivač je predmeta Teorija arhitekture. Kod prof. S. Kliske specijalizirao je projektovanje zdravstvenih (bolničkih) objekata (1957). Strukovno se usavršavao u Bordou, Berlinu (Interbau, 1957), Grčkoj i Poljskoj (1958). Bio je stipendista „Tehničke pomoći OUN” na proučavanju tipske izgradnje stanova u novim naseljima Pariza (1959). Sa IAUS-om je realizovao studiozna putovanja u Švedskoj i Finskoj. Učestvovao je na kongresima: UIA u Londonu (tema „Uloga betona u savremenoj arhitekturi”), UIA u Havani i Meksiko Sitiju (1964), Praškom univerzitetu (1965) i dr. Martinovićeva praksa arhitekte je višeslojna – od arhitektonsko-urbanističkog projektovanja, preko strukovnog i društvenog angažovanja, do naučnopedagoškog rada na fakultetu i IAUS-u. Prikupio je građu za oko 2.000 objekata graditeljstva Srbije između dva svjetska rata. U multidisciplinarnoj graditeljsko-teorijskoj praksi, u duhu socijalističke ideologije poslijeratnog perioda, posvetio se kolektivnom stanovanju. Rano prihvata „internacionalizam” monumentalnih dimenzija (zgrada „Inexa”, Beograd), a kasnije se približio arhitekturi individiualne kreativnosti (MZ Fontana, Beograd). Više gradova i područja Crne Gore i Srbije dobilo je svoje prve urbanističke matrice kroz Martinovićeve urbanističke planove: Budva (1960–1962, sa arh. A. Đorđevićem, djelimično realizovan); Bečići, Petrovac, Sutomore i dr. Izdvaja se i urbanističko uređenje Ivanovih korita (1959), sa arh. → Vojislavom Damjanovićem; spomen-obilježja, Bajice (1981), sa arh. Z. Petrovićem; Doma Crvenog krsta na Cetinju (1981), kao i nerealizovani projekti: zgrada CANU (1976) i hotela u Herceg Novom (1971). Autor je i koautor više od 30 objekata, javnih i stambenih zgrada, blokova i urbanih kompleksa u Beogradu: Blok 30, Novi Beograd (1974–1976), Centar MZ Fontana (1963–1967), Terazijska česma, prva nagrada sa arh. Z. Petrovićem (1976); projekat centra opštine Palilula; poslovne zgrade preduzeća „Inex” (1967–1981) i više desetina stambenih zgrada i porodičnih kuća u Srbiji, BiH, Sloveniji, Makedoniji, Rusiji itd. Autor je više od 20 tekstova u stručnoj i dnevnoj štampi, kao i knjigâ: „Kuće Dakovića”, Zbornik Arhitektonskog fakulteta, knjiga III, 1956–1957; Svet arhitekture, BIGZ, 1971; Moderna Beograda, Naučna knjiga, 1972; Beograd 1945–1975: urbanizam, arhitektura, sa B. Stojanovićem, Tehnička knjiga Beograd, 1978; Cetinje – spomenici arhitekture, Obod Cetinje, 1980, sa D. Martinovićem; Fragmenti jednog viđenja arhitekture, Arhitektonski fakultet i IAUS Beograd, 1983. Martinović je obradio preko 30 enciklopedijskih jedinica za Likovnu enciklopediju Jugoslavije (1–2), Leksikografski zavod „Miroslav Krleža”, 1984–1987. Držao je predavanja o savremenoj arhitekturi širom nekadašnje Jugoslavije, kao i u Rusiji 1976. i 1977. u okviru izložbe „Savremena arhitektura Jugoslavije”. O njemu je objavljeno preko 60 priloga u štampanim i javnim medijima. Učesnik je preko 40 konkursa iz arhitekture i urbanizma, na kojima je dobio preko 30 nagrada i otkupa, od čega je devet prvih nagrada. Nosilac je 20 javnih priznanja i nagrada, među kojima se ističu: Oktobarska nagrada grada Beograda (1968); Priznanje SA Jugoslavije, nominacijom za „The Pritzker Architecture Prize” (1980/81); Plaketa RZUP-a Crne Gore i dr. Odlikovan je Ordenom zasluga za narod sa srebrnim zracima i Ordenom rada sa crvenom zastavom. Bio je predsjednik SA Srbije i SA Jugoslavije.

Literatura: A. Markuš, „Martinović Uroš”, u: Z. Manević, Leksikon neimara, Beograd, 2008.

S. Mitrović