Velimir Veliša Leković, Spičanka, 1953, NMCG, Cetinje

Leković, Velimir Veliša, slikar, likovni pedagog (Godinje, Bar, 12/15. IV 1910 – Bar, 4. IX 1971). Školovao se na Umetničkoj školi u Beogradu (1934–1938), odsjek za nastavnike, a zatim na Umetničkoj akademiji (1938–1941), odsjek Slikarstvo. Ratne prilike prekidaju njegovo školovanje, koje završava 1948. na ALU u Beogradu. Potom odlazi na Cetinje, gdje radi kao profesor crtanja u Likovnoj školi, a njenim izmještanjem u Herceg Novi, odlazi u Herceg Novi, gdje nastavlja da se bavi pedagoškim radom do 1953. Bio je prof. likovnog obrazovanja u barskoj gimnaziji (1953–1963). Od 1963. do penzionisanja radio je u Zavičajnom muzeju Bar. Njegov razvojni put je postupan, u duhu onovremenih umjetničkih kretanja, od sezanističkih do socrealističkih likovnih rješenja i sižea. Kasniji iskoraci su u impresionističkim i ekspresionističkim ishodištima, sa primjesama poetskog realizma. Radi ulja, akvarele, crteže, grafike, a najprepoznatljiviji je u tehnici pastela. Tematski se opredjeljuje za urbane cjeline, aktove, portrete, mrtve prirode, pejzaže (Bar, Crmnica, Skadarsko jezero, Crnogorsko primorje). U ratnim godinama i zarobljeništvu radio je crteže-portrete i aktove saboraca, zarobljenika. Već tada se u portretima naziru psihološke karakterizacije. Najbolja stvaralačka faza njegovog stvaralaštva veže se za sedmu deceniju XX v., dominantno u tehnici pastela. Pejzaž i prostorni odnosi, smjela kompoziciona rješenja, boja i svjetlost, osnovne su komponente njegove umjetnosti, kojima suvereno vlada i ostaje im do kraja vjeran. Dramsko, lirsko i poetsko, intimističko, intelektualno i čulno u slikarstvu gradio je Leković bojom i svjetlošću. Paleta mu postaje sve vedrija, zvučnija, zahvaljujući tehnici pastela, kojom je dočaravao atmosferu prostora, odsjaj svjetlosti u vodi, lirske sumaglice, prozračnost neba. Pred kraj života ponovo se vraća tamnijoj gami. Imao je više samostalnih izložbi: Bar (1954, 1965, 1971, posth. 1981); Titograd/Podgorica (1961, 1966, posth. 1982. i 1996). Grupno je izlagao u zemlji i inostranstvu (Italija, Francuska, Egipat, Tunis, Turska, Bugarska). Bio je član ULUCG-a od 1946. Barska gradska galerija, u znak sjećanja na značajnog zavičajnog umjetnika, nosi ime „Velimir A. Leković”.

Literatura: M. Marović, M. Lompar, Velimir Veliša Leković, Bar – Cetinje, 1981; N. Nikčević, „Leković Velimir Veliša”, Leksikon crnogorskih umjetnika, 1946–2001, Podgorica, 2001; L. Seferović, Likovno nebo iznad Herceg Novog, Umjetnička škola, Herceg Novi, 2016; N. Vujošević, Memento – crnogorska moderna umjetnost, drugo, dopunjeno izdanje, Podgorica, 2016.

A. Miranović