Kruče, fragmenti podne mozaičke dekoracije, VI v.
Kruče, rimska vila, mozaik, anonim (VI v.). Ostaci vile u Kručama nalaze se na putu Bar – Ulcinj, na rtu naspram ostrva Stari Ulcinj. Vila je otkrivena 1984. Zaštitnim istraživanjima definisane su dvije pravougaone prostorije (A i B) i kupatilo (Aa) ville rustice, a u njihovom okruženju su rekognoscirani ostaci nekoliko pomoćnih prostorija, čija namjena nije utvrđena. Smatra se da mozaik potiče iz posljednje graditeljske faze vile, koja je bila u funkciji od II do VI v. Fragmenti podnog mozaika pronađeni su u uglu između zapadnog i južnog zida i uz sjeverni zid prostorije A i na zidu koji je dijelom zajednički prostorijama A i B. Duž ivica prostorije A nalazio se mozaički pojas širine 0,70 m, urađen teserama bijele boje. U prvom unutrašnjem pojasu, crnim i bijelim teserama izveden je motiv arkada. U drugom pojasu, crnim, crvenim i bijelim teserama izveden je motiv sa koncentričnim krugovima (koji formiraju latice), odvojenim kvadratima. Mozaička dekoracija na centralnom prostoru nije sačuvana. Sačuvani fragmenti mozaika rađeni su od lokalnog kamena, u tehnici opus tesselatum. Na osnovu fragmenata keramike, predmeta od metala i novca careva Anastazija I (419–518), Justina I (518–527) i Justinijana (527–565), nađenih u jugozapadnom dijelu prostorije B, kao i stilskih karakteristika, mozaička dekoracija je datovana u drugu polovinu VI v. Fragmenti mozaika čuvaju se u Zavičajnom muzeju u Ulcinju.
Literatura: P. Mijović, „Podni mozaici u Crnoj Gori”, Pradavne i davne kulture Crne Gore, Titograd, 1987, 95–120; P. Mijović, „Je li Justinijanov limes obuhvatao Olcinium?”, Pradavne i davne kulture Crne Gore, Titograd, 1987, 137–149; S. Gelichi, The Archeology of an Abandoned Town. The 2005 Project in Stari Bar, Firenze, 2006; M. Zagarčanin, „O Skadru i Dokleji u provinciji Prevalis na osnovu arheoloških svjedočanstava”, Istorijski zapisi, 1–2 (2014), 49–66; B. Brajović, D. Borozan, „Konzervacija mozaika iz ville rustice, Kruče, Ulcinj (I faza)”, Godišnjak Centra za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, 1 (2018), 245–253.
T. Koprivica