Grahovo, Crkva Sv. Nikole, arhitektura, freske i ikonopis, anonim (XV–XX v.). Crkva je seoski grobljanski hram sagrađen za stanovnike grahovske opštine i okolnih mjesta (sada u opštini Nikšić), o čemu svjedoči ugovor sklopljen februara 1499, sačuvan u Dubrovačkom arhivu, a koji su potpisali grahovski monah Lavrentije i zidar Radič Obradović sa poznatim dubrovačkim majstorom Matkom Vlahušićem. Iz dokumenta se vidi da je izgradnja crkve započeta tokom 1499. i da je s prekidima trajala sve do jula 1502, kada je izvršena posljednja isplata od ugovorenih 29 zlatnih dukata zidarima Radiču Obradoviću i njegovom učeniku Stjepku. Crkva Sv. Nikole sazidana je kamenim kvaderima neujednačene veličine. U donjim djelovima zidova ugrađeni su veći fragmenti stećaka, a prilikom obnove, 1879, zapadno pročelje crkve je prezidano i nadograđen zvonik na preslicu, a prošireni su prozori na podužnim zidovima i apsidi. Nakon završetka građevinskih radova 1502, pristupilo se oslikavanju njenih zidnih površina. Na freskama su vlaga i buđ znatno oštetile slikani sloj. I pored toga, njihova ikonografija, tematika i raspored mogu se u cjelini sagledati. Na potrbušju poluobličastog svoda naslikana su tri vida Hrista: Pantokrator, Hristos anđeo Velikog savjeta i Hristos iz Vaznesenja. Sa strana u pojasu, dužinom svoda, prikazano je po 20 poprsja proroka. Niže ovog pojasa su scene Velikih praznika i Stradanja Hristovih. Na istočnom zidu slikane su Blagovijesti, a iznad njih donji dio scene Vaznesenja Hristova (Bogorodica sa apostolima). Na zapadnom zidu, koji je prilikom izgradnje zvonika u velikoj mjeri prezidan, ipak sačuvani ostaci fresaka govore da su na njemu bile naslikane scene Ulazak u Jerusalim, Uspenje Bogorodičino i Preobraženje Hristovo. U pojasu podužnih vertikalnih zidova u visini do početka svoda, naslikana su poprsja mučenika u medaljonima, a poviše sokla, na južnom zidu, prikazan je patron Sv. Nikola, Sv. vrači Kuzman, Damjan i Pantelejmon. Na zapadnom su dvije figure, od kojih je ona do vrata arhanđel Mihail, a sjeverno od vrata predstavljeni su Konstantin car i carica Jelena. U prvoj zoni, na površini zapadnog prislonjenog luka na sjevernom zidu, opširno je predstavljena scena Strašni sud, u središnjem prislonjenom luku na istom zidu prikazane su tri stojeće figure nepoznatih mučenika, a na pilastrima u naosu dati su likovi stolpnika (Danila i Simeona). Poviše njih u devet medaljona slikana su poprsja mučenika. U oltaru do sjevera prikazani su arhijereji kako služe liturgiju. Od scena u oltaru slikana je scena Vizija Petra Aleksandrijskog i scena Hristos u grobu. Iznad Povorke arhijereja u polukaloti apside slikano je poprsje Bogorodica Šira od nebesa. Autori ovog zidnog ansambla imenom nijesu poznati, ali slikarske pojedinosti i stilska obilježja jasno upućuju da su oni iz Primorja. U crkvi je sačuvan ikonostas sa ikonama iz vremena poslije njene obnove iz XIX v. One su razmještene po ustaljenom rasporedu. Slikane su na plehanoj podlozi, autor im nije poznat, a svakako pripadaju ruci one grupe majstora koju je knjaz Nikola Petrović angažovao prilikom intenzivne obnove pravoslavnih crkava u njegovoj državi krajem XIX i početkom XX v.