Dokleja, ostaci mozaičke dekoracije u bazilici A (stanje 1893)
Dokleja, mozaička dekoracija u kapitolnom hramu, I–II v.
Dokleja, crtež dekoracije u grobnici br. 281 na jugoistočnoj nekropoli, III–IV v.
Dokleja, zidno slikarstvo, mozaici, anonim (I–VI v.). U Dokleji nije sačuvan nijedan cjeloviti ansambl zidnog slikarstva i mozaika. U arhivskoj građi, arhitektonskoj dokumentaciji i literaturi sačuvani su zapisi o postojanju fragmenata slikarstva. Tragovi geometrijskog i linijskog fresko-slikarstva postojali su u prostorijama 11 i 13 na sjevernoj strani foruma, na zidovima privatne kuće u južnom dijelu grada, u prostoriji 32 u velikim termama i prostoriji 1 u malim termama. Na jugoistočnoj nekropoli Dokleje, u grobnici broj 281, sačuvano je slikarstvo sa motivima iz jevrejske ikonografije s kraja III i početka IV v. Spoljne konture predstava izvedene su graviranjem u svježem malteru, a međuprostori su slikani crvenom i plavom bojom al fresco. Na zidovima grobnica na lokalitetu Bjelovine pronađeni su tragovi zgrafita, urezani u deblji sloj maltera. U grobnici 7 urezan je krst, a u grobnici 11 krst sa slovima alfa i omega i predstava barke. Datuju se u period IV–VI v. Fragmenti zidne mozaičke dekoracije sačuvani su u velikim termama, na zapadnom zidu prostorije 27. Fragmenti podnih mozaika sačuvani su u kapitolnom hramu, velikim termama, malim termama i bazilici A. Da su postojali i u bazilici, kao i u više prostorija sa istočne, zapadne i južne strane na forumu i u privatnoj kući, znamo na osnovu zabilježaka istraživača s kraja XIX i početka XX v. U sjevernom dijelu cele kapitolnog hrama sačuvan je dio mozaičkog poda, od tesera bijele i crne boje, geometrijskih ornamenata, iz perioda I–II v. U termama, fragmenti mozaičkog poda nađeni su u više prostorija, a najbolje su očuvani u prostoriji 38 u velikim i prostoriji 4 u malim termama. Čitava površina poda bazilike A bila je dekorisana mozaikom, sa motivima ispreplijetane spirale, dijamanta, Salomonovog čvora, izađenih od crnih, bijelih, plavih, zelenih i crvenih tesera. Ovi mozaici datovani su u period V–VI v. Od njih su sačuvana samo dva mala fragmenta.
Literatura: P. Sticotti, Rimski grad Doclea u Crnoj Gori, Podgorica, 1999; A. Cermanović-Kuzmanović, D. Srejović, „Jevrejska grobnica u Duklji”, Jevrejski almanah (1963–1964), 56–62; A. Cermanović-Kuzmanović, O. Velimirović-Žižić, D. Srejović, Antička Duklja. Nekropole, Cetinje, 1975; P. Mijović, „Podni mozaici u Crnoj Gori”, Pradavne i davne kulture Crne Gore, Titograd, 1987, 95–120; M. Baković, „Preliminarni rezultati istraživanja na prostoru kapitolnog hrama lokaliteta Doclea [Preliminary Results of the Research into the Area of the Capitol Temple of the Doclea Site]”, Nova antička Duklja II [New Antique Doclea II], Podgorica, 2011, 9–24; S. Gelichi, C. Negrelli, S. Leardi, L. Sabbionesi, R. Belcari, „Doclea alla fine dell’antichità. Studi e richerche per la storia di una città abbandonata della Prevalitania [Duklja na kraju antičkog doba. Studije i istraživanja istorije jednog napuštenog grada Prevalitanije]”, Nova antička Duklja III [New Antique Doclea III], Podgorica, 2012, 10–40; T. Koprivica, „Diary Entries and Photographic Documentation of J. A. R. Munro Related to the Archaeological Exploration of Doclea (Montenegro) in 1893”, Zograf, 37 (2013), 1–15; M. M. Živanović, „Preispitivanje čuvene Podgoričke čaše [Revisiting the Famous Podgorica Cup]”, Nova antička Duklja VI [New Antique Doclea VI], Podgorica, 2015, 77–108.
T. Koprivica