Andre Adolf Dizderi, Knjeginja Darinka, 1857, Arhiv Jugoslavije, Beograd

Dizderi, Andre Adolf (Disderi, Andre Adolphe), franc. fotograf (Pariz, 28. III 1819 – Pariz, 4. X 1889). Inovacije na tehničkom planu fotografije doprinijele su pristupačnosti fotografskih portreta, a za razvoj portretne fotografije zaslužan je i A. Dizderi. Da bi udovoljio potražnji i smanjio cijenu portreta, 1853. uvodi u upotrebu novi format fotografije: vizit-karte (cartes de visite). Osmislio je foto-aparat s više objektiva, pomoću koga se na jednoj ploči dobija četiri, šest ili osam snimaka istog modela u različitim pozama. Portretne fotografije ovog formata, veličine podsjetnice 5,5 x 8,5 cm, doživljavaju ekspanziju i svijetom se 1860. širi moda kartomanije – sakupljanja porodičnih i tuđih fotografija u albume. U jednom od takvih albuma (Arhiv Jugoslavije Beograd) nalazi se i portret formata vizit-karte knjeginje Darinke, snimljen u Dizderijevom ateljeu u Parizu, koji predstavlja istorijsko-kulturološki dokument. Fotografija knjeginje u crnogorskom kostimu, modifikovanom žiponom ispod suknje, snimljena je prilikom posjete knjaza Danila Parizu zbog privatne audijencije kod Napoleona III, početkom 1857. Kroz Dizderijev atelje prošao je impozantan broj ličnosti, ali ga je posjeta cara Napoleona III učinila bogatim i slavnim dvorskim fotografom.

Literatura: Đ. Markoti, Montenegro e le sue Donne, Milano, 1896; G. Freund, Fotografija i društvo, Zagreb, 1981; G. Malić, Fotografija 19. veka: Sažeta istorija: pojave, autori i dela, Beograd, 2004; L. Vesl, Fotografija, kritički uvod, Beograd, 2006; M. Đurić, „Raritetni portreti knjaza Danila i knjeginje Darinke nastali u bečkim i pariskim ateljeima Dizderija i Le Greja iz fonda Arhiva Jugoslavije”, Istorijski zapisi, 1–/2012, Podgorica, 2012.

M. Đurić