Bukovac, Vlaho (Faggioni, Biagio), hrv. slikar (Cavtat, 4. VIII 1855 – Prag, 24. IV 1922). U mladosti, nošen avanturističkim duhom i egzistencijalnom nužnošću, putovao je kontinentima i morima (Sjeverna i Južna Amerika) ne bi li stekao novac koji bi mu omogućio sistematsko školovanje negdje u Evropi i dostizanje jedinog ideala u životu – slikarstva. Kada se vratio u Cavtat (1876), našao je mecenu – dubrovačkog vlastelina i poetu Meda Pucića (1821–1882), koji ga preporučuje biskupu J. J. Štrosmajeru (1815–1905). Poput književnog barda, koji je natalno ime Orsat Pozza slovenizirao u Medo Pucić, umjetnik, takođe, svoje italijansko prezime Faggioni mijenja u Bukovac (faggio – bukva). Prvi put s novim imenom signira sliku Turkinja u haremu, koju, u znak blagodarnosti za dobijenu pomoć, dariva biskupu i kulturnom posleniku Štrosmajeru. Godine 1877. odlazi u Pariz i stupa na L’École des Beaux-Arts. Školovanje u Francuskoj akademiji umjetnosti, koja je podržavala tzv. „oficijelni eklekticizam”, kod prof. A. Cabanela – reprezentanta manira sladunjavog akademizma, usmjerava ga „u kolotečine konvencionalnih shema”. Slijedom vremena „postepeno se oslobađa galerijskog tona, primjenjuje svjetliju paletu i približava se plenerističkom načinu”. Već 1878. izlaže na Pariskom salonu sliku Crnogorka na obrani, kojom pridobija kritiku i publiku, a koju šalje u Zagreb Štrosmajeru na dar, kao potvrdu da dotadašnja pomoć nije bila utaman. Nostalgija za zavičajem, za suncem i jugom, vodi ga u Cavtat. Sa sobom nosi sliku Crnogorka sa sviralom (1879). Ovaj rad, kojem se kasnije zametnuo trag, otkupio je crnogorski dvor prilikom Bukovčevog prvog boravka u Crnoj Gori (1879). Tom prilikom, izradio je portret princa Danila i skice za portret Ilariona Roganovića (1828–1882), crnogorskog mitropolita (1860–1882), koji je dovršio u Parizu 1880. Ovaj rad, koji je pohranjen u riznici Cetinjskog manastira, sintetizuje gotovo sve atribute njegovog portretnog slikarstva u duhu akademskog realizma: verističku projekciju modela bez suptilnije psihološke karakterizacije, crtačku perfekciju i prefinjenu materijalizaciju ukrasnih detalja. Tokom boravka na Cetinju, izradio je studije za veliku kompoziciju Crnogorski guslar, skicu Crnogorke, kao i predloške za Prvi hercegovački ustanak. Kuriozum je da tek 1919. u Pragu realizuje zamišljenog Crnogorskog guslara. Kompozicija sa „trinaest likova u nacionalnim kostimima, inventivno dramaturški raspoređenih na sceni – tipičnom crnogorskom ambijentu”, ostvarena je u duhu praškog poentilizma, u sivo-plavo-ljubičastoj gami i mekoj modelaciji. U Muzeju kralja Nikole na Cetinju nalazi se ovo platno, otkupljeno 1928. od Aga Bukovca, autorovog sina. Stoji činjenica da svi Bukovčevi radovi iz prve „cetinjske” faze nijesu ni registrovani ni sačuvani. Umjetniku u „stalnom porastu” knjaz Nikola, tokom boravka u Parizu (1883), nudi da izradi „čitavu jednu seriju crnogorskih vojvoda i junaka, njih četrdeset na broju, jer bi tim slikama htio da udari temelj nekoj umjetničkoj galeriji na Cetinju”. „Virtuozni pitur” je prihvatio da realizuje taj ambiciozan projekat, pa je istovremeno sa Knjazom krenuo za Crnu Goru. No, zbog nekih nesuglasja, preliminarna konvencija nije ispoštovana, pa je umjesto „glava oglasitih”, tokom tromjesečnog boravka na Cetinju, izradio portrete članova vladarske porodice. Tako su, tokom druge „cetinjske” faze, nastali portreti crnogorskog vladarskog para i njihovo devetoro djece: Zorke, Milice, Stane, Marije, Danila, Jelene, Ane, Mirka i Ksenije. Uz patricijat, portretirao je i anonimne pučane. Po notacijama je očigledno da je, osim Crnogorca i Crnogorca s puškom, naslikao i Starog Crnogorca, koji je vremenom izgubljen. Izlažući konstantno na Salonu tokom pariske faze (1878–1893), uz predstavnike akademizma, sazrijevao je kao slikar i postupno gradio umjetnički dignitet. Osnivanjem Salona Trijenala, na kojem su prezentirani radovi umjetnika koji su tri puta zaredom izlagali na Proljećnom salonu, eksponira sliku Crnogorke idu na trg (1883). Za ovu kompoziciju, kojoj se danas gubi trag, dobija Nagradu II reda na Međunarodnoj izložbi u Nici. Iz 1883. je i rad Crnogorka na sastanku (pohranjen u Modernoj galeriji u Zagrebu). Slika Crnogorke na izvoru (1885), poznata samo po fotografiji, nakon Pariskog salona, bila je izlagana u Londonu. Nakon crnogorskog temata, koji je označio Bukovčevu istinsku inauguraciju u oblast slikarstva i bio put sticanja renomea, radi aktove. Vanredan uspjeh (Salon, 1882) – pravu senzaciju, postiže slikom Velika Iza (La grande Iza), inspirisan istoimenim popularnim bulevarskim romanom (1879) Aleksisa Buvijea. Akt čuvene kurtizane, lascivnošću i mekom modelacijom, bio je novum u ramu anemičnih i konvencionalnih aktova. Kasnije isključivo izlaže portrete. Za njega „uspjeli portret je, u slikarstvu, najčvršći znak umjetničke snage”. Uradio je oko 400 portreta i preko 100 uljanih kompozicija tematskog varijeteta (crnogorski i dalmatinski žanr, mitologija, alegorija, sakralni motivi), kao i mnoštvo studija i skica. Njegovi portreti su artistički uglađeni, uz maksimalno uvaženje fiziognomija i bez spiritualnih uznesenja. Uz to ih krasi plastična modelacija, besprekoran crtež i virtuozna tonska i koloristička gradacija boje. Renomiranom portretisti pozirale su mnoge krunisane glave, značajne ličnosti onovremenog političkog i kulturnog života, te pripadnici mondenskih evropskih krugova. Godine 1903. napušta rodni Cavtat i preko Beča odlazi u Prag, gdje postaje prof. na Umjetničkoj akademiji, a 1913. Češka akademija nauka proglašava ga svojim počasnim članom. Tu se iznova vraća motivima iz Crne Gore i drugim folklornim temama. Među „praškim” Crnogorkama su slike Crnogorke uz bunar (nastala oko 1919; čuva se u Umjetničkoj galeriji u Dubrovniku), Razgovor Crnogorki, Osveta Crnogorke i Očekivanje. Impresivan Bukovčev opus kritika dijeli u tri, dijelom konzistentne, faze: parisku (1877–1893), zagrebačku (1893–1903) i prašku (1903–1922). Prvu fazu definiše akademski realizam Cabanelovog smjera. Druga predstavlja najaktivniji Bukovčev period. Došavši u Zagreb, postaje demijurgom likovnog života, koji se tada razvija pod Štrosmajerovom mecenatskom egidom. U to vrijeme slika velike alegorijske kompozicije s dekorativnom notom: Gundulićev san (1894), Dubravka pred dvorom (1894) i Svečani zastor za Hrvatsko narodno kazalište (1895) s temom Hrvatski preporod. Uz to, naslikao je seriju portreta. Paleta mu je postala svjetlija i šarenija. Presudno je uticao na likovnu grupaciju hrvatskih umjetnika, koja u „okviru akademizma njeguje polihroman način slikanja” (tzv. Šarena zagrebačka škola). U trećoj fazi „beskonačno eksperimentira, varirajući novousvojenu divizionističko-poentilističku tehniku”. Godine 1918. objavio je autobiografsku knjigu Moj život. Ovaj dobitnik mnogih priznanja i nagrada i član više akademija ostvario je impozantno djelo. Ciklusom slika sa motivima iz Crne Gore dao je značajan doprinos njenoj afirmaciji u onovremenoj evropskoj kulturnoj javnosti. Na evropskoj umjetničkoj tapiji ovog markantnog autora u istoriji hrvatskog slikarstva na razmeđi XIX i XX v. crnogorski temat ima referentno mjesto.