Crkva Sv. Save Osvećenog, XII v., Budva

Budva, Crkva Sv. Save Osvećenog, arhitektura, slikarstvo, anonim (1144). Nalazi se u starom budvanskom gradu i predstavlja jedno od rijetkih, potpuno sačuvanih, graditeljskih djela iz doba vladavine Vojislavljevića Dukljom – Zetom. U pitanju je jednobrodna građevina sa okruglom apsidom na istoku, zasvedena poluobličastim svodom. Kvalitetno zidana redovima crvenkastih i sivih tesanika, posjeduje unutrašnju podjelu prostora na tri traveja, koje odvajaju dva para pilastara. Pronalazak kamene ploče sa natpisom, ugrađene u nišu istočnog traveja, vrijeme izgradnje jasno vezuje za 1144. godinu. Ubrzo nakon izgradnje, crkva je dobila fresko-dekoraciju koja je fragmentarno sačuvana – mogu se identifikovati scena Hristovog Vaznesenja u centralnom traveju i detalji dvije kompozicije iz žitija Sv. Save Osvećenog. Po svojim stilskim karakteristikama slikarstvo Crkve Sv. Save Osvećenog predstavlja simbiozu romaničkih i vizantijskih umjetničkih iskustava.

Literatura: R. Vujučić, Studije iz crnogorske istorije umjetnosti, Cetinje, 1999; M. Čanak Medić, „Crkva Sv. Save Osvećenog u Budvi”, Zograf, 27, Beograd, 2000; R. Vujičić, Srednjovjekovna arhitektura i slikarstvo Crne Gore, Podgorica, 2007.

A. Čilikov