Anastas Bocarić, Poklič Crnogoraca, NMCG, Cetinje

Anastas Bocarić, Autoportret, NMCG, Cetinje

Bocarić, Anastas, slikar (Budva, 1. I 1864 – Perast, 17. IV 1944). Slikarsku akademiju završio je u Atini. Nemiran kosmopolitski duh odveo ga je u mnoge južnoslovenske i orijentalne zemlje. Budva, Atina, Cetinje, Zadar, Mostar, Sarajevo, Zagreb, Beograd, Carigrad, Kairo, Skoplje, Subotica, Novi Sad, Perast – dominantne su tačke na njegovoj biografskoj i stvaralačkoj mapi. Figuralna kompozicija sa nacionalno-istorijskim tematom i portreti čine konzistentne cjeline njegovog opusa, kojim se ispisuju prve stranice crnogorske moderne likovne umjetnosti. Boraveći na Cetinju (devedesetih godina XIX v.), izradio je više reprezentativnih portreta: knjaževića Petra; knjeginje Darinke; jednog neznanog starca; Lazara Tomanovića (1845–1932), poznatog crnogorskog političara, i njegove supruge Petroslave (1887), kao i knjeginjice Zorke (poznat po fotografiji). Najkvalitetniji dio njegovog opusa predstavljaju portreti rađeni slobodnije, i u koloritu i u kompoziciji, sa iznijansiranim atributima modela, i slike malog formata. U Mostaru i Sarajevu potretira pjesnike, trgovce, zanatlije. Godine 1896. izlaže svoje portrete u jednoj mostarskoj knjižari, što se smatra prvom likovnom izložbom u Bosni i Hercegovini. Kao istinski protagonista i glorifikator nacionalnooslobodilačke borbe, stvara djela u kojima sa romantičnim zanosom manifestuje patriotska osjećanja, zapadajući često u teatralnost i ilustrativnost. Njegovo slikarstvo, u duhu akademskog realizma, odlikuje precizan crtež i kolorit koji se kreće u tamnoj gami. Figuralne kompozicije sa nacionalnom tematikom, većma velikog formata, nemaju konzistentnu slikarsku koncepciju, budući da mu je primaran cilj eksplikacija rodoljublja (Odlazak Crnogoraca u boj; Poklič Crnogoraca; Crnogorka zabavlja sina; Guslar na zboru i dr.). Interesantna su njegova nastojanja u oblasti skulpture. Uz poprsje knjaza Nikole (1899), tu je i ambiciozno koncipiran monument mitronosnom pjesniku Petru II Petroviću Njegošu (sačuvana fotografija projekta, uz elaboraciju ideje). Kuriozum je podatak da je po narudžbi abisinskog cara Menelika II radio ikonostas za katedralu u Adis Abebi i model za državni grb. Ovaj grb bio je u oficijelnoj upotrebi Etiopije sve do smrti cara Haila Selasija, 1975. Radio je i crkvene slike u Prčanju, Spiču i Budvi. Ovaj „neumornik i skromni rabotnik”, prvi crnogorski slikar čija je djelatnost počela na Cetinju, napravio je i „prve korake ka modernoj evropskoj umjetnosti, raskidajući sa tišinom anemične zografske, crkvene umjetnosti u kojoj su vjekovima trnule mogućnosti crnogorskog likovnog izraza”.

Literatura i izvor: M. Zloković, „Anastas Bocarić, akademski slikar”, Prosvjetni rad, br. 6, Cetinje, 1954; A. Kapičić, Umjetnička zbirka Državnog muzeja na Cetinju, Cetinje, 1990; D. Ivanović, „Zlatni ramovi braće Bocarić”, Katalog uz izložbu, Moderna galerija Budva, 2000.

N. Martinović