Crkva u mletačkoj kuli, unutrašnjost, X–XI v., Stari Bar
Stari Bar, crkva u mletačkoj kuli, arhitektura, anonim (X–XI v.). U unutrašnjosti mletačkog bastiona u Starom Baru nalazi se jednobrodna crkva čiji patron nije poznat. Na mogućeg patrona upućuje dokument iz venecijanskog arhiva iz 1517, u kome se navodi potreba da se na gradskim zidinama podigne kula à Santo Ilario. O građenju crkve nema sačuvanih arhivskih izvora. U vrijeme podizanja, crkva se nalazila izvan zidina grada. Tokom mletačke vladavine, prilikom građenja bedema oko sjeverozapadnog podgrađa, inkorporirana je u kružnu kulu kao centralna prostorija iz koje se, kosim hodnicima, silazilo u tri manje prostorije, u kojima su bili smješteni topovi. Kasnijim intervencijama, u donjem dijelu istočne strane južnog zida crkve, usječena je niša, koja je, vjerovatno, služila kao skladište za barut. Crkva je jednobrodna, orijentisana ka sjeveroistoku. Sa unutrašnje strane, apsida crkve je polukružna, dok se njen spoljašnji oblik ne može definisati zbog uklopljenosti u bastion. Dva traveja crkve odijeljena su naspramnim pilastrima koji nose luk svoda. Crkva je zasvedena poluobličastim svodom. Imala je zvonik na preslicu. Zidana je od grubo obrađenog kamena. Fragmenti maltera pronađeni u unutrašnjosti apside upućuju na zaključak da je crkva bila oslikana. Po arhitektonskim karakteristikama, pripada preromaničkim crkvama perioda X–XI v.
Literatura: Đ. Bošković, Stari Bar, Beograd, 1962; J. Kovačević, „Od doseljavanja Slovena do kraja XII vijeka”, Istorija Crne Gore, I, Titograd, 1967; P. Mijović, Tipologija crkvenih spomenika Crne Gore, Podgorica, 1996; R. Vujičić, Srednjovjekovna arhitektura i slikarstvo Crne Gore, Podgorica, 2007.
T. Koprivica