Pogranični politički komesarijat, organizaciona jedinica u okviru → Ministarstva inostranih djela Knjaževine Crne Gore, zadužena za političko i obavještajno djelovanje u pograničnim oblastima Osmanskog carstva i Austrougarske. Pogranični politički komesarijati osnovani su 1895. i to u Andrijevici, Grahovu i Podgorici. Njihov je zadatak bio da kontrolišu mrežu političkih povjerenika u ovim oblastima, prikupljaju važne informacije o političkim dešavanjima, stanju i kretanju vojnih efektiva, odnosu državnih vlasti prema pravoslavnom stanovništvu i njegovom ekonomskom položaju, a radili su i na snaženju uticaja Crne Gore u pograničnim oblastima, afirmaciji državne politike i crnogorskog vladara. Pogranični politički komesarijat u Andrijevici bio je zadužen za djelovanje prema Kosovskom sandžaku (Osmansko carstvo), komesarijat sa sjedištem u Grahovu za djelovanje prema Bosni i Hercegovini (Austrougarska), a komesarijat u Podgorici za djelovanje prema Sjevernoj Albaniji (Osmansko carstvo). Nadzor nad radom pograničnih komesarijata vršilo je posebno odjeljenje pri Ministarstvu inostranih djela, a do njihovog uspostavljanja poslovi obavještajne prirode bili su u nadležnosti Ministarstva unutrašnjih djela. Pored Andrijevice, Grahova i Podgorice, pogranični komesarijati su otvarani i u Šarancima, Žabljaku, Pilatovcima, Njegušima i Ulcinju. Usljed nezavidne ekonomske situacije, neki komesarijati su bili primorani da određeno vrijeme prekinu rad. Od 1904. pogranični komesarijati finansirani su iz tajnog dispozicionog fonda Ministarstva inostranih djela. Rad pogranično-političkih komesarijata trajao je do decembra 1911, kada su ukinuti.

Literatura: Đ. Pejović, Politika Crne Gore u Zatarju i Gornjem Polimlju, Titograd, 1973; Ž. M. Andrijašević, „Neki podaci o zagraničnoj politici Crne Gore (1878–1912)”, Istorijski zapisi, 1–4, 2003; Ž. M. Andrijašević, „Počeci obavještajne službe u Crnoj Gori”, Matica, 72, 2017; Ministarstvo inostranih djela (1879–1915), Zbornik dokumenata, priredio S. Burzanović, Podgorica, 2007; M. Šćekić, „Incidenti na crnogorsko-osmanskoj granici (1908–1912)”, Vojnoistorijski glasnik, Beograd, 2014.

M. Šćekić