Vladimir Popović Španac

Vladimir Popović Španac i predsjednik SAD Dvajt Ajzenhauer

Popović, Vladimir Španac (Gornji Brčeli, Bar, 1914 – London, 1972), revolucionar, diplomata. Osnovnu školu završio je u rodnom mjestu, a gimnaziju na → Cetinju. Apsolvirao je na Medicinskom fakultetu u Beogradu. Kao student, postao je pripadnik komunističkog pokreta. Poslije učešća na Svjetskom kongresu studenata komunista 1937. u Parizu, ilegalno se prebacio u Španiju i pristupio Republikanskoj armiji. Tokom Drugog svjetskog rata (→ Crna Gora u Drugom svjetskom ratu) bio je član Vrhovnog štaba partizanske vojske, kao i partijski rukovodilac. Sredinom 1943. imenovan je za političkog komesara, a nešto kasnije za komandanta Trećeg bosanskog korpusa NOVJ-a, dobivši čin general-majora. Novembra 1944. prelazi na rad u Vrhovnom štabu i Centralnom komitetu KPJ i od tog trenutka počinje njegova diplomatska karijera. Diplomatski pasoš dobio je početkom 1945. i kao predstavnik Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije i CK KPJ imao je zadatak da sa Otečestvenim frontom Bugarske i CK Bugarske radničke partije koordinira operacije za konačno oslobođenje. Poslije povratka iz Bugarske, imenovan je za člana državnog izaslanstva pri OUN u Njujorku, a učestvovao je, kao član jugoslovenske državne delegacije, na Mirovnoj konferenciji u Versaju 1946, na kojoj su učestvovali predstavnici 21 zemlje pobjednice nad Njemačkom i njenim saveznicima. Zatim je imenovan za ambasadora FNRJ u Moskvi (1946–1948). Nakon sukoba sa SSSR i prekida jugoslovensko-sovjetskih odnosa, vraća se u Beograd i obavlja dužnost pomoćnika ministra inostranih poslova. Na ovoj funkciji nalazio se dvije godine, a zatim je imenovan za ambasadora FNRJ u SAD (1950). U SAD ostaje do 1954, a zatim je imenovan za predsjednika Odbora za inostrane poslove Narodne skupštine FNRJ, a kao predsjednik Odbora imao je brojne kontakte sa istaknutim ličnostima iz međunarodne politike. Od 1955. do 1958. obavljao je dužnost ambasadora FNRJ u NR Kini, kao i nerezidentnog ambasadora u DR Vijetnam. Pored ambasadorskog posla, aktivno je učestvovao na velikom broju međunarodnih, regionalnih i drugih skupova, kao što su Mirovna konferencija u Parizu 1946, više zasijedanja OUN, Drugi samit nesvrstanih zemalja u Kairu, oktobra 1964. godine. Nakon okončanja diplomatske djelatnosti (1958), imenovan je za člana SIV-a i predsjednika Komiteta za ekonomske odnose sa inostranstvom. Nakon dužnosti u SIV-u, postavljen je 1967. za šefa Generalnog sekretarijata predsjednika SFRJ i na toj dužnosti je ostao do 1970. godine. Nosilac je Ordena narodnog heroja i Partizanske spomenice 1941.

Literatura i izvori: Narodni heroji Jugoslavije, knj. 2, Beograd, 1975; M. Vrhunac, Šest godina sa Titom, Zagreb, 2001; M. Špadijer, Vladimir Popović – Španac, biografska priča sa sjećanjima savremenika, Cetinje – Zagreb, 2012; Službeni list FNRJ, br. 75/48; Službeni list FNRJ, br. 30/50; Službeni list FNRJ, br. 11/54; Službeni list FNRJ, br. 18/55; Službeni list FNRJ, br. 3/58; Službeni list SFRJ, br. 15/70; Službeni list SFRJ, br. 20/70.

M. Špadijer