Garašanin, Ilija (Garaši, Kragujevac, 1812 – Grocka, Beograd, 1874), srpski političar. Osnovnu školu učio je u Zemunu i Orahovici (Banat). U državnu službu stupio je 1834. godine. Oktobra 1837. imenovan je za člana „Sovjeta Knjažestva Srbskog”, a ubrzo postaje i šef Vojnog štaba. Početkom 1839. imenovan je za načelnika Vojnog odeljenja pri Ministarstvu unutrašnjih dela. Od 1842. pomoćnik je ministra unutrašnjih djela, a oktobra 1843. imenovan je za ministra unutrašnjih djela. Ministar unutrašnjih djela bio je do 1852. godine. Predsjednik srpske vlade i ministar inostranih djela bio je od 1852. do 1853. i od 1861. do 1867. godine. Smatra se autorom nacionalnog i državnog programa Kneževine Srbije, poznatog pod imenom „Načertanije” (→ „Načertanije” i Crna Gora), kojim se predviđa i uspostavljanje političke kontrole nad Crnom Gorom. Bio je glavni organizator obavještajnog i političko-propagandnog djelovanja Srbije u okruženju – u Osmanskom carstvu i Habzburškoj monarhiji, kao i u Crnoj Gori. U politici prema Crnoj Gori zastupao je stanovište da u spoljnopolitičkoj i nacionalnoj djelatnosti njen vladar treba potpuno da slijedi Srbiju i da prizna njen politički primat. Kao političar koji je smatrao da Crna Gora ne treba da ima sopstveni državni identitet, njeno proglašenje za knjaževinu ocijenio je nesrećnim događajem za Srbiju.

Literatura: R. Jovanović, Politički odnosi Crne Gore i Srbije 1860–1878, Cetinje, 1977; V. Krestić i R. Ljušić, „Srbija i oslobodilački pokreti na Balkanu 1856–1878”, Zbornik dokumenata, knj. 1 (1856–1866), Beograd, 1983; S. Lovčević, Pisma Ilije Garašanina Jovanu Marinoviću od 1859–1876, knj. 2, Beograd, 1931; P. Popović, Odnosi Srbije i Crne Gore u XIX veku (1804–1903), Zbornik dokumenata, Beograd, 1987; V. Vučković, Politička akcija Srbije u južnoslovenskim pokrajinama Habsburške monarhije 1859–1874, Zbornik dokumenata, Beograd, 1965; Enciklopedija Jugoslavije, knj. 3, Zagreb, 1955.

Ž. Andrijašević