Stanište, dio naseljenog prostora na Zemlji koji se odlikuje specifičnim i jednorodnim kompleksom ekoloških faktora, koji uslovljavaju da se u tom prostoru razvije specifična životna zajednica biljaka, životinja, gljiva i mirkoorganizama. U suštini, stanište predstavlja prostor u kome živi organizam može dugoročno da živi i da se razmnožava (= stanuje). Da bi neki prostor omogućio živim bićima da dugoročno žive i da se u njemu razmnožavaju, on mora da ispuni sljedeće osnovne uslove za život: a) u njemu mora da ima dovoljno toplotne energije, b) u njemu mora da ima dovoljno vode i neophodne neorganske materije i c) u njemu mora uvijek da ima dovoljno hrane. Da bi u prostoru uvijek bilo dovoljno hrane, u njemu moraju biti prisutni: a) proizvođači (zelene biljke ili hemosintetski mikroorganizmi) koji na račun energije i neorganske materije iz okruženja proizvode hranu; b) razlagači (gljive i mikroorganizmi) koji obezbjeđuju da se neorganska materija u staništu nikada ne potroši i c) potrošači (životinje) koji kontrolišu procese proizvodnje i razgradnje hrane. Dakle, da bi u staništu uvijek bilo dovoljno hrane, ona mora konstatno da se proizvodi i da se troši, što znači da u staništu energija, materija i živa bića moraju biti povezana u funkcionalan dinamičan sistem, koji egzistira na principima proizvodnje i razgradnje hrane, tj. na odnosima ishrane, iz kojih se razvijaju procesi kruženja materije, biogeohemijskih ciklusa i protoka i transformacije energije. U tom smislu, stanište predstavlja funkcionalni ekološki sistem (ekosistem), koji u svakom trenutku živim bićima, koja u njemu žive, obezbjeđuje osnovne uslove za život. Polazeći od koncepta da stanište mora da ispuni osnovni uslov za život, a to je da u njemu uvijek bude dovoljno hrane za sva živa bića koja u njemu žive (stanuju), Evropska agencija za životnu sredinu je razvila poseban sistem klasifikacije staništa (EUNIS Habitat classification – European Habitats Classification System), u kome je stanište (= habitat) definisano kao zajednica biljaka i životinja (i drugih članova biocenoze) u određenoj sredini, koja zajedno sa abiotičkim faktorima (zemljište, klima, količina i kvalitet vode i drugo) predstavlja jedinstvenu funkcionalnu cjelinu. Pored ovog funkcionalnog pristupa u definisanju pojma staništa (= habitat), postoji i klasična ekološka definicija, koja pod pojmom staništa (= biotop) podrazumijeva samo dio naseljenog prostora, koji se odlikuje specifičnim i jednorodnim kompleksom abiotičkih ekoloških faktora (svjetlost, temperatura, vlažnost, matična stijena, zemljište). Po ovom konceptu, stanište (= biotop) zajedno sa svojim živim naseljem (biocenozom) obrazuje neraskidivo funkcionalno jedinstvo – ekosistem.

Lit.: Cynthia E. Davies & Dorian Moss, EUNIS Habitat classification – European Habitats Classification System, European Environment Agency & European Topic Centre on Nature Protection and Biodiversity, 2002. Dmitar Lakušić, Jasmina Šinžar-Sekulić, Tamara Rakić & Marko Sabovljević, Osnovi ekologije, Beograd, Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, 2015.

D. Lakušić