Institut za biologiju mora, osnovan 11. XII 1961. godine, Uredbom Izvršnog vijeća Narodne skupštine Republike Crne Gore, pod nazivom Zavod za biologiju mora. Prema pomenutoj Uredbi, između ostalog, Zavod vrši naučnoistraživački rad iz oblasti biologije mora i morskog ribarstva, prvenstveno na području južnog Jadrana. Od samog početka rada Zavoda razvijaju se istraživanja fito-, zoo- i ihtio- planktona, zoo- i ihtio- bentosa i hidrografije. Ipak, potrebe daljeg privrednog razvoja ove regije daju prioritet unapređenju morskog ribarstva putem procjene ribljih resursa (demerzalnih i pelagičnih), kao i istraživanjima u oblasti marikulture, radi racionalne eksploatacije i održivosti. Zavod je počeo da radi u „Vili Firenca” u Kotoru, a prvi direktor Zavoda je bio akademik dr Vladimir Lepetić (1961–1973), a zatim su to bili: dr Jovan Stjepčević (1973–1981), dr Nikola Kovačević (1973–1984), dr Sreten Mandić (1981–1994. i 1995–2007), dr Dušan Vukanić (1994–1995), dr Aleksandar Joksimović (2007–2013, 2020–), dr Zoran Kljajić (2013–2014) i dr Mirko Đurović (2014–2020). Od osnivanja do 1966. godine Zavod posluje kao samostalna naučnoistraživačka institucija, a zatim se integriše sa Institutom za biološka istraživanja iz Beograda. Krajem 1973. godine dolazi do odvajanja ovih institucija, a istovremeno do spajanja sa: Biološkim i Medicinskim zavodima iz Titograda i „Institutom Dr Simo Milošević” iz Igala, kada se formira „Institut za biološka i medicinska istraživanja u Crnoj Gori (IBMI)” sa sjedištem u Titogradu. Prvi direktor IBMI-a bio je prof. dr Srđan Hajduković, a zatim: akademik dr Gordan Karaman, dr Danilo Kažić, dr Nikola Kovačević, dr Sreten Mandić i dr Božina Ivanović. Neposredno poslije prve integracije (1966) u sklopu Zavoda formiraju se laboratorije za istraživanje mozga, ekofiziologiju i molekularnu biologiju. Rukovodioci ovih laboratorija bili su spoljni saradnici sa Beogradskog univerziteta: prof. dr Ljubiša Rakić, prof. dr Radoslav Anđus, prof. dr Zvonimir Damjanović i prof. dr Vladimir Glišin. Ove laboratorije rade u sklopu Zavoda vodeći se kao odjeljenje međunarodnih laboratorija sve do 1974. godine, kada se izdvajaju i organizuju u poseban OOUR u Zavodu za eksperimentalnu biologiju i medicinu, u sklopu već formiranog IBMI-a. Desetak godina je postojala i posebna OUR – Zavod za biologiju mora i okeanografiju, da bi se 1984. godine ova dva Zavoda integrisala u jedinstvenu naučnonastavnu instituciju, Institut za biologiju mora, pod čijim nazivom i danas posluje, i to od 2004. godine u sastavu Univerziteta Crne Gore. Za početak izdavačke djelatnosti smatra se 1965. godina, kada je objavljen prvi broj naučnog časopisa Studia Marina. Sa manjim prekidima ovaj časopis i danas objavljuje naučne radove iz oblasti biologije mora i srodnih disciplina i ukupno je do sada štampano 35 volumena. Urednici časopisa bili su: dr Jovan Stjepčević, dr Branko Radujković, dr Slobodan Regner, dr Nenad Vuksanović, dr Zoran Kljajić i dr Vesna Mačić, dok su redakciju časopisa uvijek činili osim naučnika Instituta i brojni poznati naučnici iz zemlje i inostranstva. Međunarodna i multidisciplinarna saradnja su inače bile prakse od samog osnivanja Instituta, tako da je ovu instituciju posjetio veliki broj naučnika i rezultati zajedničkog rada su objavljivani širom svijeta. Značajan doprinos Institut je dao u osnivanju Odsjeka za biologiju na Prirodno-matematičkom fakultetu u Podgorici, a doprinosi i obrazovanju mladih kadrova, tako da je redovno posjećivan kako od djece predškolskog i školskog uzrasta, tako i od strane studenata i profesora iz zemlje i regiona. Krajem 2021. godine završena je adaptacija zgrade Instituta i otvoren je prvi javni akvarijum u Crnoj Gori, pa to dodatno doprinosi poznavanju i očuvanju morske životne sredine. Institut za biologiju mora realizovao je preko 200 projekata, od kojih su većina bili međunarodnog karaktera. Od samog osnivanja Instituta u Kotoru, fitoplankton je bio jedna od nezaobilaznih tema izučavanja, čemu je najveći doprinos dao → dr Nenad Vuksanović, a kasnije i → dr Dragana Drakulović. Znatno kasnije, od 1997. godine sa zaposlenjem → dr Vesne Mačić u Institutu počinje i izučavanje fitobentosa. Rad u Institutu odvija se u 5 laboratorija, sa 42 zaposlena od kojih 27 ima stalno zaposlenje.