Ilex aquifolium L.
Ilex aquifolium L. (fam. Aquifoliaceae), božikovina, zelenika, vječnozeleni grm ili oniže drvo, sa sjajnim, tvrdim, kožastim, tamnozelenim listovima, bodljastih i talasastih ivica. Cvjetovi su blijedožuti, u gustim, okruglastim cvastima u pazusima listova. Iako sadrže elemente oba pola, funkcionalno su jednopolni, a biljke su dvodome. Plod je crvena sjajna koštunica, veličine graška, koja se i tokom zime zadržava na biljci. Upravo zbog te osobine, ali i lakog oblikovanja, postala je cijenjena u hortikulturi. Iz nje je izveden veći broj kultivara. U prirodi pretežno raste u donjem spratu bukovih i bukovo-jelovih šuma. Kod nas je prilično rijetka i uvrštena je na listu zakonom zaštićenih vrsta. U narodnoj medicini se koriste listovi božikovine. Plodovi su otrovni.
Lit.: Josef Rohlena, Conspectus Florae Montenegrinae, Praha, Preslia, 20–21, 1942, str. 123. Jovan Tucakov, Lečenje biljem, Beograd, Rad, 1984, str. 672. Čedomil Šilić, Atlas drveća i grmlja, Sarajevo, Svjetlost, 1988, str. 143. Emilija Vukićević, Dekorativna dendrologija, Beograd, Šumarski fakultet, Univerzitet u Beogradu, 1996, str. 488–489. Slavoljub Tasić, Katarina Šavikin & Nebojša Menković, Vodič kroz svet lekovitog bilja, Beograd, Alexandria, 2009, str. 54. Danka Caković & Danijela Stešević, Katalog vaskularne flore, Tom II, Podgorica, CANU, 2021, str. 419. Vukić Pulević, Građa za fitonimiju Crne Gore, Cetinje, Podgorica, Fakultet za crnogorski jezik i književnost, JU Narodna biblioteka „Radosav Ljumović”, 2021, str. 436.
Izv.: Službeni list Republike Crne Gore, br. 76/06, Rješenje o stavljanju pod zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta, Podgorica, str. 2.
D. Stešević