Carlina acaulis L.

Carlina acaulis L. (fam. Compositae), kraljevac, karavajzilj, kravljak, vilino sito, trn, prizemna višegodišnja zeljasta trajnica, sa jakim vretenastim korijenom, patuljastim stablom i rozetom od bodljasto perastih listova, koji u formi zraka okružuju krupnu cvjetonosnu glavicu. Cvjetovi sjede na mesnatoj, cvjetnoj loži, čiji je unutrašnji dio jestiv. Međutim, bodljasti listovi koji je okružuju, ipak, otežavaju konzumiranje i traže vještinu u uklanjanju istih. Za posjetioce planine, kraljevac važi za omiljenu poslasticu. Cvjeta u julu i avgustu, opštim arealom rasprostranjenja je vezan za područje srednje i južne Evrope, a staništem za suve i kamenite planinske livade i pašnjake. Kod nas je prilično čest. Medonosna je i ljekovita biljka, ali i indikator čiste sredine. Zbog prisustva inulina, preporučljiva je kao dijetalna hrana za dijabetičare.

Lit.: Josef Rohlena, Conspectus Florae Montenegrinae, Praha, Preslia, 20–21, 1942, str. 379. Jovan Tucakov, Lečenje biljem, Beograd, Rad, 1984, str. 275. Ljubiša Grlić, Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, Zagreb, August Cesarec, 1990, str. 323. Čedomil Šilić, Botanička bašta planinske flore Crne Gore, Kolašin (Dulovine), Valjevo, Agencija Valjevac, 2006, str. 189. Slavoljub Tasić, Katarina Šavikin & Nebojša Menković, Vodič kroz svet lekovitog bilja, Beograd, Alexandria, 2009, str. 98. Vukić Pulević, Građa za fitonimiju Crne Gore, Cetinje, Podgorica, Fakultet za crnogorski jezik i književnost, JU Narodna biblioteka „Radosav Ljumović”, 2021, str. 178–179.

D. Stešević