Spomenik knezu Vladimiru Dukljanskom u Baru, Nenad Šoškić (2000)

Vladimir Dukljanski (?, oko 980 – Prespa, 1016), dukljanski knez. Stupio je na vlast oko 990. godine. Nastojeći da sačuva državu koja se prostirala od rijeke Bojane do Boke Kotorske i od Jadranskog mora do gornjeg toka rijeke Morače, pokušao je da sklopi savez sa Vizantijom radi odbrane od napada makedonskog cara Samuila. Ovaj dogovor nije uspio, pa je Samuilo 997. napao Duklju, a poslije bitke kod rijeke Bojane, u kojoj je dukljanska vojska poražena, knez Vladimir je zarobljen i odveden u ropstvo, u Prespu. U Duklju se vratio kao Samuilov namjesnik i zet, jer se oženio njegovom kćerkom Kosarom. Osim Duklje, na upravu je dobio i Dračku oblast. Okolnosti se mijenjaju nakon smrti cara Samuila (1014), kada, nasilno preuzevši vlast od cara Radomira, Samuilovog sina, počinje da vlada Vladislav, njegov brat od strica (1015), koji je imao osvajačke namjere prema teritorijama kojima je vladao knez Vladimir. Na prevaru je domamio Vladimira u Prespu i, pogazivši obećanja da mu se neće ništa dogoditi, ubio ga 1016. godine. Dukljanski knez sahranjen je u Prespi, odakle ga je, nakon tri godine, njegova supruga Kosara prenijela u Krajinu, u Crkvu Sv. Marije Krajinske. Vladimir je proglašen za sveca, a njegov kult je veoma rasprostranjen i njegovan u više zemalja: Duklji (Zeti), Albaniji i Makedoniji. Žitije Sv. Vladimira datira s početka XII vijeka, a grčku legendu o ovom svetitelju objavio je 1690. drački arhiepiskop Kozma. Mošti ovog sveca prenijete su 1215. u Elbasan, gdje je 1381, u želji da ojača ovaj kult, albanski feudalac Karlo Topija podigao crkvu u kojoj su pohranjene mošti Sv. Vladimira. Kult Sv. Vladimira njeguje se do današnjih dana, naročito u Krajini, gdje stanovnici, na Duhove ili Trojičin dan, iznose na najviši vrh Rumije krst Sv. Vladimira. Ova najstarija crnogorska relikvija iznosi se po utvrđenom ritualu u procesiji lokalnog stanovništva.

Literatura: Istorija Crne Gore, knj. 1, Titograd, 1967; Ž. Šćepanović, Kratka istorija Crne Gore: od najstarijih vremena do 1796, Podgorica, 2002; Istorijski leksikon Crne Gore, knj. 5, Podgorica, 2006; B. Šekularac, Crna Gora u doba Vojislavljevića, Cetinje, 2007; Đ. Borozan, Crnogorske dinastije: Vojislavljevići, Balšići, Crnojevići, Cetinje, 2017.

Đ. Borozan