Spoljna politika Državne Zajednice Srbija i Crna Gora. U periodu postojanja SCG (2003–2006) dolazi do dodatnog značajnog strateškog razmimoilaženja kada je u pitanju spoljna politika i pozicija ove zemlje u međunarodnim odnosima između zvaničnog Beograda i Podgorice. Nakon atentata na srpskog premijera Zorana Đinđića (12. mart 2003), vlast u Srbiji je od januara 2004. preuzela Demokratska stranka Srbije. Njen osnovni cilj bio je vezan za rješavanje statusa Kosova, kao i osiguravanje što značajnije međunarodne podrške za njegov opstanak u okviru Srbije. Postepeno je, usljed ojačane uloge NATO-a u okviru rješavanja statusa Kosova, nova politička elita u Beogradu u potpunosti napustila evroatlantski put, da bi krajem 2007. bila proglašena i vojna neutralnost Srbije. I pored takvog odnosa SCG i NATO-a, u julu 2005. bio je potpisan Sporazum o tranzitnim aranžmanima, a u februaru 2006. bila je uspostavljena i Zajednička grupa za reformu odbrane. Zvanična Podgorica se, međutim, paralelno zalagala za evroatlantski put SCG, na čemu je ustrajala i nakon obnove nezavisnosti 2006. godine. SCG je postala članica Savjeta Evrope 3. aprila 2003. godine. U oktobru 2004. dolazi do započinjanja procedure za zaključenje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između SCG i EU, ali i do uvođenja „dvostrukog kolosijeka”, na osnovu koga je došlo do utvrđivanja de facto odvojenog puta Crne Gore i Srbije ka članstvu u EU. Ovo je podrazumijevalo da će Državna Zajednica biti zadužena samo za dio političkih okvira Sporazuma, dok se ekonomska i druga pitanja regulišu između EU i država članica SCG. Početkom oktobra 2005. SCG je dobila pozitivnu Studiju o izvodljivosti za početak pregovora sa EU, a potom su otpočeli i pregovori o stabilizaciji i pridruživanju. Međutim, oni su u maju 2006. bili obustavljeni zbog nedovoljne saradnje SCG sa Međunarodnim krivičnim tribunalom za zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije. Odnosi SCG sa susjedima između 2003. i 2006. bili su samo djelimično poboljšani i normalizovani, ali i dalje opterećeni nasljeđem problema koji su proistekli iz ratova na području bivše Jugoslavije. Niti jedan značajniji problem sa susjedima u ovom razdoblju nije bio riješen. Odnosi SCG sa velikim silama su se postupno izmijenili – od evidentne prvobitne okrenutosti SRJ ka SAD i EU nakon 2000. ka tome da se zvanični Beograd sve više orijentisao ka saradnji sa Rusijom, od koje je očekivana podrška i saradnja oko rješavanja položaja Kosova. Sa druge strane, Podgorica je očuvala svoje ranije uspostavljeno strateško partnerstvo sa SAD.
Literatura: D. Đukanović, „Spoljnopolitičko pozicioniranje Srbije (SRJ/SCG) od 1992. do 2015. godine”, Međunarodna politika, knj. LXVI, 1158–1159, 2015; D. Đukanović, „Spoljnopolitičko pozicioniranje Crne Gore nakon obnove nezavisnosti”, Glasnik Odjeljenja društvenih nauka CANU, knj. 44, 2019.
D. Đukanović