Spoljna politika Savezne Republike Jugoslavije (Srbija i Crna Gora). Nakon nastanka (27. aprila 1992), Savezna Republika Jugoslavija, federacija Srbije i Crne Gore, bila je izložena međunarodnim sankcijama i gotovo potpunoj međunarodnoj izolaciji. Od početka jugoslovenske krize, odnosno svog konstituisanja, SRJ je vodila politiku konfrontacije sa Zapadom, posebno sa SAD (1992–1995. i 1998–1999). Razlozi za to su bili ratovi u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, a krajem iste decenije i sukob na Kosovu. SRJ je bila pod ekonomskim sankcijama OUN od 20. maja 1992, sa povremenim lakšim ili težim njihovim režimom, do 2000. godine. Za razliku od svih država u svom novom postjugoslovenskom okruženju, kao i država bivše Istočne Evrope, SRJ nije imala definisanu spoljnopolitičku strategiju, a njena djelatnost na spoljnom planu uglavnom je bila oslonjena na tzv. rješavanje srpskog nacionalnog pitanja u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Spoljnu politiku SRJ određivao je i vodio predsjednik Srbije (1989–1997), a kasnije i SRJ (1997–2000) Slobodan Milošević, nekad lično, a nekad preko ministara inostranih poslova u Saveznoj vladi SRJ. Vlast SRJ bila je intenzivno uključena u međunarodne pokušaje rješavanja postjugoslovenskih ratnih kriza (1992–1995), a imala je i određenu privremenu zapadnu podršku uoči okončanja rata u Bosni i Hercegovini – nakon što su SAD preuzele vodeću ulogu, koja je rezultirala i prihvatanjem Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (Dejton, 21. novembar 1995), a neposredno prije toga i Temeljnog sporazuma o području istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema (Erdut, 12. novembar 1995). Ovo približavanje SRJ Zapadu nije drugo trajalo, imajući u vidu da se percepcija zemlje ponovo izmijenila nakon problema vezanih za krizu poslije lokalnih izbora, koji su bili održani u Srbiji tokom novembra 1996. godine. U tom kontekstu, Slobodan Milošević ponovo je postao nepopularan akter balkanskih zbivanja, a upravo uporedo sa ovom krizom dolazi i do razmimoilaženja između Beograda i dijela vlasti u Podgorici. Nakon rascjepa u Demokratskoj partiji socijalista Crne Gore, tokom 1997. dolazi i do suštinskog razmimoilaženja vlasti u Srbiji sa crnogorskim vlastima ne samo oko budućnosti ustrojstva tadašnje SRJ, već i oko spoljnopolitičkih pitanja. Crnogorska vlast od tada je intenzivno zagovarala politiku evroatlantizma, koja je podrazumijevala ulazak SRJ u EU i NATO. Sasvim drugačiju spoljnu politiku zastupao je zvanični Beograd (na saveznom i republičkom nivou), što je rezultiralo ponovo zategnutim odnosima sa Zapadom, naročito u vezi sa kosovskom krizom (1998–1999), ali i neuspjelim pokušajem ulaska SRJ u Savez Rusije i Bjelorusije (april 1999) tokom vazdušne kampanje NATO-a protiv SRJ. Potpuno međunarodno izolovana SRJ prihvatila je Vojno-tehnički sporazum (Kumanovo, 9. jun 1999) i Rezoluciju 1244 Savjeta bezbjednosti OUN (10. jun 1999), a što je podrazumijevalo potpuno povlačenje Vojske Jugoslavije i jedinica MUP-a Srbije sa teritorije Kosova. Ovakva izolacija trajala je sve do promjene vlasti u Beogradu, 5. oktobra 2000. godine. SRJ ubrzo potom ponovo postaje članica međunarodnih organizacija, prije svega OUN, a paralelno otpočinje i definisanje svojih spoljnopolitičkih prioriteta. S tim u vezi, najznačajniji dokument predstavlja ekspoze saveznog ministra za spoljne poslove Gorana Svilanovića u Saveznoj skupštini SRJ, 24. oktobra 2001. godine. Ovaj dokument je naglasio evroatlantski put SRJ, poboljšanje odnosa sa susjedstvom i snaženje partnerstva sa SAD. Međutim, navedeni spoljnopolitički prioriteti i ciljevi SRJ vrlo brzo su relativizovani, a posebno težnja za članstvom zemlje u NATO-u. SRJ je prestala da postoji sklapanjem Beogradskog sporazuma 2002, odnosno donošenjem Ustavne povelje SCG 2003. godine.
Literatura: D. Đukanović, „Spoljnopolitičko pozicioniranje Srbije (SRJ/SCG) od 1992. do 2015. godine”, Međunarodna politika, knj. LXVI, 1158–1159, 2015; D. Đukanović, „Spoljnopolitičko pozicioniranje Crne Gore nakon obnove nezavisnosti”, Glasnik Odjeljenja društvenih nauka CANU, knj. 44, 2019.
D. Đukanović