Matica iseljenika Crne Gore. Osnovana je 1962. kao organizacija koja vodi brigu o iseljeništvu sa prostora SR Crne Gore. Najviši organ bila je Skupština Matice iseljenika, koja je birala rukovodno tijelo Predsjedništva Matice iseljenika, dok je administrativne poslove obavljao sekretar Matice. Od 1962. do 1990. funkciju predsjednika Matice iseljenika obavljali su: Milo Medigović, Mihailo Šaro Brajović, Branko Bulatović i Veselin R. Đuranović. Zakonom je transformisana 1990. u javnu ustanovu od posebnog društvenog interesa. Organi Matice iseljenika bili su Savjet Matice i sekretar Matice. Savjet Matice je bio obrazovan od predstavnika Matice iseljenika i predstavnika republičkih organa i organizacija, koji su u svom djelovanju ostvarivali saradnju sa iseljeništvom. U nadležnosti Savjeta Matice bilo je davanje mišljenja na planove i realizaciju programa ove ustanove, kao i pravo na imenovanje i razrješenje sekretara Matice, uz saglasnost Izvršnog vijeća SR Crne Gore (→ Izvršno vijeće Crne Gore). Sekretar Matice iseljenika bio je Slobodan Vuković. Shodno zakonskim ovlašćenjima, Matica iseljenika je obavljala djelatnost od značaja za položaj iseljeničkih zajednica u drugim državama, uključujući i radnike na privremenom radu i boravku u inostranstvu. Nezavisno od njenog pravnog statusa, u cilju unapređenja veza iseljenika sa domovinom, Matica iseljenika je održavala redovnu komunikaciju sa njima preko različitih programa. Osim brojnih posjeta iseljenika i njihovih porodica domovini, njenim posredstvom javnost u Crnoj Gori bila je u mogućnosti da se upozna sa književnim i umjetničkim stvaralaštvom iseljenika, kao i radom iseljeničkih udruženja koja su se dominantno reprezentovala kroz različite folklorne i sportske priredbe. Isto tako, Matica iseljenika je u kontinuitetu učestvovala u organizovanju velikog broja posjeta kulturno-umjetničkih društava iz Crne Gore, kao i predstavljanju književnih, likovnih i muzičkih stvaralaca iz Crne Gore onim iseljeničkim udruženjima u inostranstvu koja su osim jugoslovenskog imala i crnogorska obilježja. Aktivnosti Matice iseljenika sprovodile su se u koordinaciji sa jugoslovenskim kulturno-informativnim centrima i diplomatsko-konzularnim predstavništvima SFRJ u inostranstvu. Na inicijativu Matice iseljenika, u Detroitu je 1983. održan Prvi festival crnogorskih iseljenika sa prostora SAD i Kanade, kome su prisustvovale iseljeničke organizacije koje su okupljale Crnogorce i Albance sa teritorije Crne Gore. Manifestacija se održavala jednom godišnje, pod nazivom „Susreti iseljenika iz Crne Gore” i do 1998. održano ih je 14. Povodom obilježavanja 25 godina od osnivanja Matice iseljenika, organizovana je posebna iseljenička manifestacija, u trajanju od 15 dana, kada je u Crnoj Gori boravilo oko 500 iseljenika iz SAD, Kanade, Australije i Južne Amerike. U okviru programa navedene proslave, Matica iseljenika je organizovala i izložbu u Titogradu, na kojoj su, po prvi put domaćoj javnosti, prezentovani različiti dokumenti o crnogorskom iseljeništvu, nastali tokom XIX i XX vijeka. Matica iseljenika je povodom dvadesetpetogodišnjice postojanja (1987) odlikovana Ordenom bratstva i jedinstva sa srebrnim vijencem. Matica iseljenika je započela samostalnu informativnu djelatnost 1980. izdavanjem ilustrovane revije Susreti na srpskohrvatskom i albanskom jeziku, a dio članaka je publikovan na engleskom jeziku. Prvi glavni i odgovorni urednik revije bio je Vlado Gojnić. Tiraž Susreta bio je 3.000 primjeraka, od kojih je 2.100 distribuirano u vanevropske zemlje. Revija Susreti štampana je do 1991. godine. Ostala izdavačka produkcija se uglavnom bazirala na štampanju brošura, kalendara, reklamnog i drugog propagandnog materijala. Iako je finansijski pomagala objavljivanje knjiga iseljenika, u njenoj produkciji izdata je samo jedna publikacija – foto-monografija Crna Gora juče i danas (1964), autora Milana Pešića. Zahvaljujući bogatom iskustvu i radnom angažmanu u okviru Matice iseljenika, Vlado Gojnić i Slobodan Vuković su objavili više knjiga na temu crnogorskog iseljeništva. Matica iseljenika prestala je sa radom 1994. usvajanjem Zakona o prestanku važenja Zakona o Matici iseljenika Crne Gore.

Literatura: Susreti, ilustrovana revija, Matica iseljenika Crne Gore, 1980–1991; Grupa autora, Crnogorski iseljenici, knj. 1, Podgorica – Cetinje, 1997; Grupa autora, The Album of Memories Canadian – Montenenegrins, Toronto – Podgorica, 2006.

I. Jovović