Ikona Bogorodice Filermose, NMCG

Crna Gora i Malteški viteški red. Prvi član Malteškog reda sa teritorije Crne Gore bio je Gaspar Bruni u XVI vijeku, a zatim Petar Želalić u XVIII vijeku. Red je učestvovao u oslobođenju Herceg Novog 1687. i pokušaju oslobođenja Ulcinja 1718. godine. Don Branko Sbutega i → Antun Sbutega postali su članovi Reda 2004, a princ → Nikola II Petrović Njegoš 2006. godine. Ikona Bogorodice Filermose, zaštitnice Reda, i dvije relikvije Reda donesene su u Crnu Goru 1941. godine. Ikona je izložena u Narodnom muzeju Crne Gore, a relikvije u Cetinjskom manastiru. Veliki meštar Reda Endrju Berti sa saradnicima posjetio je Crnu Goru marta 2004, a → predsjednik Crne Gore → Filip Vujanović posjetio je sjedište Reda u Rimu, decembra 2006. godine. Diplomatski odnosi između Crne Gore i Reda su uspostavljeni 5. septembra 2006. godine. Prvi ambasador Reda u SCG Stefan Falež akreditovan je 2002, a prvi ambasador Reda u Crnoj Gori Enriko Tućilo predao je akreditivna pisma 15. aprila 2007. godine. Antun Sbutega, prvi ambasador Crne Gore pri Redu, predao je akreditivna pisma 22. juna 2007, ambasador → Veselin Šuković 2. septembra 2013, a → Miodrag Vlahović 14. decembra 2017. (bio je ambasador do 2021). Poštanski sporazum Reda i Crne Gore potpisan je 2019. godine. Od 2007. uslijedila je razmjena posjeta na visokom i najvišem nivou.

Literatura: A. Sbutega, Ikona vitezova. Istorija ikone Bogorodice Fileremske, Cetinje, 2017; N. Malkolm, Agents of Empire, Oxford, 2015; G. B. Ferraris di Celle, Il volto della Madonna del Fileremo. Descrizione ed analisi iconologica della storica icona ricomparsa in Montenegro, Roma, 2010; F. Turriziani Colonna, Sovranità e indipendenza nel Sovrano Militare Ordine di Malta, Città del Vaticano, 2006; H. J. A. Sire, The Knights of Malta, New Haven – London, 2001; I. Šišević, Novi prilog o podvigu kapetana Petra Želalića, XII vjekova Bokeljske mornarice, Beograd, 1972; U. Mori Ubaldini, La Marina del Sovrano Militare Ordine di San Giovanni di Gerusalemme di Rodi di Malta, Roma, 1971.

A. Sbutega