Jeremija Gagić, Jožef Tominc, NMCG
Gagić, Jeremija (Pretoke, Kragujevac, 1781 – Venecija, 1859), ruski diplomata i vicekonzul u Dubrovniku. Tokom Prvog srpskog ustanka stupio je u službu Praviteljstvujuščeg sovjeta, prvo kao pisar, a kasnije sekretar. Član je deputacije koja je bila u glavnom stanu ruske Dunavske vojske, kada su se marta 1807. vodili pregovori o zajedničkoj akciji protiv Osmanskog carstva. U rusku službu primljen je 1811, a dvije godine kasnije postao je činovnik Ministarstva spoljnih poslova. U → Ruski konzulat u Dubrovniku premješten je 5. decembra 1815. i na tom položaju ostao je do 7. jula 1856, kada je penzionisan. Zvanje vicekonzula dobio je 1825, a plemićku titulu 1850. godine. Kao diplomatski izaslanik Rusije u Dubrovniku, imao je intenzivnu pisanu komunikaciju sa crnogorskim vladarima. Redovno je izvještavao Ministarstvo inostranih djela o prilikama i političkim dešavanjima u Crnoj Gori, kao i o stavovima i opredjeljenjima crnogorskih vladara. U Crnoj Gori boravio je tri puta: 1832, 1837. i 1851. godine. Sprovodeći instrukcije ruske vlade, crnogorskim vladarima je preporučivao održavanje mira na granici sa Osmanskim carstvom i vođenje politike sporazumijevanja. Dostavljao je i instrukcije koje su se odnosile na funkcionisanje vlasti i reformu državne uprave.
Literatura: D. Vuksan, „Gagićeva misija 1832. godine u Crnoj Gori”, Zapisi, knj. XIX, 3, 1938; R. Dragićević, „Crna Gora za vrijeme drugog Njegoševog odlaska u Rusiju”, Istorijski zapisi, 8, 1952; R. Dragićević, „Crna Gora krajem 1851. godine”, Istorijski zapisi, 9, 1953; V. Vukićević Janković, „Tragom Njegoševe diplomatske prepiske sa Jeremijom Gagićem i odnosi sa Rusijom”, Istorijski zapisi, 3–4, 2001; Enciklopedija Jugoslavije, knj. 4, Zagreb, 1986; Istorijski leksikon Crne Gore, knj. 3, Podgorica, 2006; Gagićeva pisma Njegošu, priredio R. Dragićević, Podgorica, 2013.
I. Tepavčević